Czy system dystrybucji ciepłej oraz zimnej wody w domach oparty o rozdzielacze to przyszłość czy po prostu niezła alternatywa dla najpopularniejszych obecnie systemów ze złączkami, systemów dobrze znanych instalatorom i świetnie dopracowanych przez producentów? System rozdzielaczowy opiera się na znanym i sprawdzonym rozwiązaniu stosowanym w systemach ogrzewania podłogowego. Bazuje na zastosowaniu rozdzielacza oraz rury bez złączek czy też trójników instalacyjnych.
System rozdzielaczowy stosowany w domach jednorodzinnych z cyrkulacją
Generalnie wyróżniamy dwie główne metody podłączenia cyrkulacji c.w.u., tj.:
a) do rozdzielacza – metoda stosowana najczęściej tam, gdzie odległość pomiędzy rozdzielaczem a najdalszym punktem poboru nie przekracza 8 m;
b) do każdego lub wskazanych punków czerpalnych – dołożony trzeci rozdzielacz w obiegu cyrkulacji. Podłączając cyrkulację tą metodą, uzyskujemy najwyższy komfort użytkowania, gdyż ciepła woda w baterii pojawia się natychmiast po jego odkręceniu.
Warto dodać, że istnieją systemy sterowania pracą cyrkulacji c.w.u., które w znaczący sposób redukują koszty związane z energią elektryczną pobieraną przez pompę cyrkulacyjną, ale przede wszystkim wpływają znacząco na ograniczenie kosztów związanych ze stratami energii cieplnej. Utrzymywanie wysokiej temperatury w sposób ciągły we wszystkich rurach c.w.u. i cyrkulacyjnych, których suma niejednokrotnie może przekroczyć 50 m, generuje straty na poziomie nawet do 1000 zł rocznie. Tak więc ograniczenie czasu pracy cyrkulacji, np. za pomocą sterownika ST-11 ECO Circulation (rys. 2) przekłada się w dużym stopniu na redukcję kosztów.
System rozdzielaczowy do ciepłej i zimnej wody – atuty
Niewątpliwymi zaletami systemu rozdzielaczowego są:
1) zmniejszenie ryzyka powstania przecieków pod posadzką – nie ma żadnych połączeń;
2) zniwelowanie skutków zastosowania rury o niewłaściwym przekroju – nie ma spadków ciśnienia;
3) możliwość zamknięcia/otwarcia poszczególnych punktów czerpalnych;
4) pełna kontrola sposobu wygrzewu przeciw bakteriom Legionella;
5) możliwość wymiany urządzeń sanitarnych bez konieczności zamykania całej instalacji.
Ad 1) Obecnie stosowane rury do dystrybucji c.w.u. oraz z.w. poddawane są badaniom, a producenci powinni spełnić wymagania stawiane przez normę dotyczącą klasyfikacji warunków pracy, tj. EN ISO 21003-1, której spełnienie gwarantuje 50 lat bezawaryjnej pracy rury (tabela powyżej). Należy tutaj pamiętać, że rury do c.w.u. oraz z.w.u. w nowych budynkach są układane przez instalatorów w odpowiednio dobranych izolacjach, jak również często znajdują się w izolacji głównej posadzki (nierzadko wynosi ona nawet 20 cm, np. posadzka na gruncie). Wówczas znalezienie ewentualnych przecieków na kształtkach łączących rury punktów czerpalnych (np. baterii) z rurami dystrybucji w systemie dotychczas stosowanym, tzw. trójnikowym nastręcza trochę problemów i jednocześnie generuje wyższe koszty naprawy.
a) 
b)
Ad 2) W domach jednorodzinnych zdarzają się sytuacje, gdy ciśnienie wody spada, gdy więcej niż jedna osoba równocześnie korzysta z punków czerpalnych. Dzieje się w sytuacji, gdy zostały źle dobrane średnice w systemie trójnikowym, opartym na złączkach. W najgorszym przypadku, kiedy użytkownik korzysta z prysznica temperatura wody prawie natychmiast się zmniejsza, przez co komfort jest znacznie obniżony. W przypadku systemów rozdzielaczowych do każdego punktu czerpalnego prowadzona jest odpowiedniej średnicy rura, np. do kuchni 16×2 mm, do wanny czy też deszczownicy 20×2 mm. W takim przypadku spadek ciśnienia w odbiorniku praktyczne zostanie wyeliminowany.
Ad 3) Tak jak w przypadku ogrzewania podłogowego, każda pętla jest oznaczona i wiadomo, którego pomieszczenia dotyczy. Podobnie jest w systemie rozdzielaczowym c.w.u i z.w.u. – możliwe jest na stałe przypisanie punktów czerpalnych do odpowiednich zaworów na rozdzielaczu, np. wc, bidet, prysznic, wanna, itd. Na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że system rozdzielaczowy jest rozwiązaniem droższym, jednak biorąc pod uwagę, że nie ma wówczas konieczności stosowania tzw. zaworków chromowanych podumywalkowych, rozwiązanie to jest prawie porównywalne cenowo do rozwiązania opartego na trójnikach.
Ad 4) Bakterie legionelli, które mogą się znajdować w wodzie często powodują infekcje górnych dróg oddechowych. W przypadku osób o obniżonej odporności zakażenie legionellą może skutkować nawet śmiercią, co niestety mogliśmy zaobserwować w tym roku. Może być to związane zarówno z wodą użytkową, jak i nieczyszczoną/dezynfekowaną klimatyzacją. Pamiętać należy, że w domach najczęściej posiadamy zasobniki c.w.u. z ustawioną temperaturą wody sanitarnej na ok. 45°C. Niestety jest to wartość zbyt niska. W celu dezynfekcji termicznej konieczne byłoby ustawienie jej wartości powyżej 65°C – wówczas bakterie giną. Z własnego doświadczenia mogę stwierdzić, że w 90% przypadków temperatura, którą wybierają użytkownicy jest niższa, a co za tym idzie bakterie „spokojnie” mogą się namnażać w sieci dystrybucji c.w.u. (do rozwoju bakterii dochodzi w temperaturze w zakresie 20-50 °C). Nadmienię, że w wodzie o temperaturze poniżej 20°C bakterie nie namnażają się. Dzięki systemowi rozdzielaczowemu w prostszy sposób można zdezynfekować termicznie punkt po punkcie poboru c.w.u., jak również przyłączy cyrkulacyjnych.
Instalatorzy powracający z pracy w krajach skandynawskich mówią nawet o tym, że co jakiś czas jest konieczność wymiany rur tworzywowych wody sanitarnej i wówczas korzystają ze specjalnej złączki, tzw. mufki (rys. 3), dzięki której możliwe jest zastąpienie starej rury nową. Oczywiście w systemie trójnikowym nie ma takiej możliwości.
W celu umożliwienia dokładnej dezynfekcji instalacji c.w.u. stosuje się cyrkulacyjne kolano ustalone antylegionellowe, które gwarantuje przepływ wody tuż przy samym punkcie czerpalnym. Kolana te są dostępne dla średnic rur 16×2 mm, jak i 20×2 mm.
Ad 5) W nowym domu może nie jest to tak istotne, ale niestety po kilku/kilkunastu latach na pewno możliwość pojedynczego odcięcia docenimy. W momencie, kiedy wymieniana jest, np. bateria w kuchni czy też w łazience tylko jeden obwód jest zamykany. Cały dom funkcjonuje normalnie i mieszkańcy nawet nie zauważają, że w tej samej chwili jest wymieniana armatura kuchenna czy łazienkowa.
[1] – materiały techniczne firmy HERZ
[2] – materiały techniczne firmy Tech sterowniki
[3] – materiały techniczne firmy Giacomini
Ze względu na coraz większe zainteresowanie instalatorów rozwiązaniami opartymi na rozdzielaczach c.w.u. i z.w.u., jak również rosnącą świadomość zalet tego rozwiązania wśród przyszłych użytkowników, można się spodziewać wzrostu sprzedaży tego rodzaju systemu dystrybucji wody w domach. Oczywiście jak każde rozwiązanie, także ten system będzie miał swoich zwolenników i przeciwników. Na pewno też systemy instalacyjne ze złączkami i trójnikami z gwarancją szczelności połączeń, z mniejszym zużyciem rur, bez potrzeby stosowania rozdzielaczy przez długie jeszcze lata będą cieszyły się zaufaniem instalatorów i inwestorów.