Prezentujemy list otwarty wysłany przez Izbę Gospodarczą Urządzeń OZE oraz Polską Organizację Rozwoju Technologii Pomp Ciepła do premiera RP Mateusza Morawieckiego zawierający 10 najważniejszych postulatów polskich producentów pomp ciepła i kotłów na pelet, które umożliwią harmonijny rozwój tej branży i wzrost jej konkurencyjności, z korzyścią dla całej gospodarki naszego kraju.
W imieniu organizacji: Izby Gospodarczej Urządzeń OZE oraz Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) zwracamy się z prośbą o pilne podjęcie działań w zakresie wsparcia rozwoju branży polskich producentów urządzeń grzewczych OZE, w tym kotłów grzewczych na pelet drzewny i pomp ciepła. Apelujemy w tym celu o realizację przedstawionych poniżej naszych 10 postulatów. Zdaniem organizacji, które reprezentujemy, niezbędne jest również jak najszybsze podpisanie porozumienia sektorowego w tym obszarze.
Branża urządzeń grzewczych OZE jest ostatnią branżą OZE w Polsce, z którą ani nie podpisano takiego porozumienia, ani nawet nie podjęto rozmów w sprawie jego podpisania.
Kontekst
Od wielu lat w Polsce dynamicznie rośnie rynek urządzeń grzewczych wykorzystujących OZE, w tym szczególnie sprężarkowych pomp ciepła, jednak jak do tej pory − głównie za sprawą importowanych urządzeń. Mimo tego, że mamy w naszym kraju blisko 20 polskich producentów pomp ciepła, ich udział w sprzedaży tych urządzeń na polskim rynku jest daleko niewystarczający. W zależności od technologii, oscyluje on w granicach od kilku do kilkunastu procent. Jedynie w przypadku produkcji dolnych źródeł ciepła sięga on ponad 90%. Co więcej, intensywne rekomendowanie urządzeń gazowych oraz brak skutecznych mechanizmów ochrony krajowych producentów urządzeń grzewczych, którzy wykorzystują odnawialne źródła energii w postaci peletu drzewnego do wytwarzania ciepła, zapewniając przy tym pośrednio i bezpośrednio pracę około 50 tys. osób, powoduje gwałtowne zwolnienia pracowników i ogłaszanie upadłości.
Napaść Rosji na Ukrainę znacząco przyspieszyła unijne plany odejścia od stosowania paliw kopalnych w budynkach, co przełoży się na powszechne zastosowanie w Europie urządzeń grzewczych korzystających z odnawialnych źródeł energii. Wyrazem tego jest ogłoszony w maju 2022 roku unijny pakiet REPowerEU, który zakłada m.in. ponad dwukrotny wzrost zastosowania pomp ciepła w ciągu najbliższych 5 lat i wprowadzenie europejskiego zakazu sprzedaży samodzielnych kotłów na paliwa kopalne (gaz, węgiel czy olej) już w 2029 roku. Jednocześnie, ogłoszony przez Komisję Europejską w marcu 2023 roku projekt Net Zero Industry Act pozwoli na wspieranie nie tylko badań i rozwoju, ale także wdrożeń i produkcji urządzeń grzewczych korzystających z OZE, w tym szczególnie pomp ciepła. Z takich możliwości wsparcia już teraz korzystają rządy Francji i Niemiec. W polityce klimatyczno-energetycznej UE podkreśla się też znaczenie sprężarkowych pomp ciepła − jako najbardziej efektywnych technologii grzewczych. Pompy ciepła wdrażane w technologiach smart grid będą stanowiły istotny element bilansowania systemu energetycznego i zapewnią możliwość odciążania sieci energetycznej. Jest to rozwiązanie już wykorzystywane w wielu krajach Europy w połączeniu ze specjalnymi taryfami elektrycznymi.
Warto wspomnieć, że w czerwcu 2022 roku niemiecki rząd, w ramach specjalnego porozumienia, zobligował krajowych producentów urządzeń grzewczych (którzy produkują obecnie głównie kotły gazowe i mają decydujący udział w ich produkcji oraz sprzedaży w Europie) do bardzo szybkiego rozwoju produkcji pomp ciepła. Jednym z celów tego porozumienia jest ponad trzykrotne zwiększenie produkcji pomp ciepła, do poziomu ponad 500 tys. rocznie od 2024 roku oraz realizacja planu wyprodukowania 5-6 mln pomp ciepła do 2030 r. Jednocześnie, mając na uwadze zrównoważony rozwój całej branży urządzeń OZE, rząd Niemiec przyspieszył montaż kotłów na pelet i pod koniec 2022 roku ogłosił, że dzięki temu do końca roku zostało zamontowanych 700 tys. tych urządzeń. Zgodnie z przewidywaniami, działania te miały kluczowe znaczenie i spowodują dalsze przyspieszenie zmian w ustawodawstwach unijnych poszczególnych krajów w kierunku powszechnego stosowania pomp ciepła w budynkach.
W Polsce, w tym samym czasie, czyli w 2022 roku, liczba sprzedanych pomp ciepła przekroczyła 200 tys. sztuk, a ich udział w ogólnej sprzedaży urządzeń grzewczych osiągnął ponad 32%. W 2022 r. sprzedano w Polsce również niemal 300 tys. kotłów gazowych. Spowodowało to osłabienie rynku kotłów na biomasę, co uderzyło w polskich producentów inwestujących do tej pory przychody z produkcji kotłów między innymi w rozwój technologii pomp ciepła i bardziej innowacyjnych kotłów na pelet.
W tym miejscu należy zwrócić uwagę na konieczność prowadzenia zrównoważonego rozwoju technologii OZE w zakresie wytwarzania ciepła. Istnieją bowiem obawy, że przy dynamicznym wzroście sprzedaży kotłów biomasowych możemy zderzyć się z przyszłym niedoborem biomasy. Jeszcze większe ryzyko niesie brak działań zapewniających zrównoważony rozwój technologii pomp ciepła. Wobec bardzo dużej liczby montowanych w Polsce pomp ciepła zasilanych energią elektryczną, jeżeli pilnie nie podejmie się działań związanych z taryfami elektrycznymi typu smart, można doprowadzić do niewydolności krajowego system energetycznego. Dbałość o taką właśnie równowagę rozwoju technologii OZE w Polsce przyczyni się do stabilizacji zapotrzebowania na nośniki energii, a co za tym idzie – stabilizacji kosztów ich nabycia i wzrostu zaufania ze strony konsumentów. Warto nadmienić, że duża niepewność dotycząca przyszłych cen nośników energii i biopaliw powoduje obecnie ogromną niechęć konsumentów do podejmowania decyzji o modernizacji źródeł ciepła.
Jak Pan Premier zapewne już wie, zadeklarowane do tej chwili zagraniczne inwestycje w produkcję pomp ciepła w Polsce, umożliwią wyprodukowanie w roku 2025/2026 blisko 1 mln sztuk tych urządzeń. Według informacji, które posiadamy, kolejne firmy zagraniczne planują inwestowanie w fabryki pomp ciepła i komponentów właśnie w Polsce.
W naszej ocenie jest to zatem właściwy, a zarazem niepowtarzalny moment na przygotowanie i wprowadzenie zintegrowanego planu działania na rzecz wsparcia krajowej produkcji i rozwoju polskiej branży urządzeń grzewczych, w tym szczególnie pomp ciepła i kotłów na pelet − na wzór kompleksowego planu działania przyjętego w Niemczech w czerwcu 2022 roku.
Szanowny Panie Premierze, w imieniu naszych organizacji zwracamy się z prośbą o pilne wsparcie przez Pana Premiera zarysowanego kompleksowego kierunku działań w zakresie polskiej produkcji urządzeń grzewczych OZE, w tym kotłów na pelet oraz sprężarkowych pomp ciepła. Jesteśmy pewni, że produkcja tych urządzeń i szybkie odejście od stosowania paliw kopalnych do ogrzewania budynków będą miały w najbliższych latach kluczowe i priorytetowe znaczenie w wielu obszarach gospodarczo-politycznych. Proponujemy szybkie powołanie grupy roboczej z udziałem naszych organizacji, w celu wypracowania rozwiązań korzystnych dla polskiej gospodarki, środowiska oraz polskiej branży producentów urządzeń OZE.