Przydomowe oczyszczalnie ścieków …ze środków unijnych

Zasadność stosowania przydomowych oczyszczalni ścieków dotyczy głównie terenów o tzw. rozproszonej zabudowie, gdzie instalacja sieci kanalizacyjnej zakończonej oczyszczalnią zbiorczą jest niemożliwa przede wszystkim na zbyt wysokie koszty inwestycji.

Definicja przydomowych oczyszczalni ścieków
Przydomowe oczyszczalnie ścieków definiowane są jako obiekty:
1. obsługujące do 50 mieszkańców zgodnie z Polską Normą PN-EN 12566
2. o przepustowości 5 m³/d zgodnie z ustawą z dnia 18 lipca 2001 r. – „Prawo wodne”
3. o przepustowości 7,5 m³/d według „Prawa budowlanego” z dnia 27 marca 2003 r.

Problem sanitarny gmin

Kanalizacja sanitarna, wydawać by się mogło, jako standard cywilizacyjny, nie powinien stanowić problemu w dzisiejszych czasach. Podczas gdy brak infrastruktury kanalizacyjnej…, to ciągle jeszcze udręka w wielu obszarach polskich gmin, to liczne tereny, na których kanalizacja po prostu nigdy nie powstanie.
Stosowanym rozwiązaniem zastępczym są szamba, ale przy obecnych kosztach usług asenizacyjnych, wywóz ścieków obciąża budżet 4-osobowej rodziny kwotą ok. 200 zł/miesiąc.
Ciągle jeszcze wykrywane są również budynki, z których mieszkańcy odprowadzają nielegalnie ścieki do przydrożnych rowów, na pola lub do lokalnych cieków wodnych.  Wynikiem tego jest między innymi stan wód, które są pozaklasowe lub w III klasie czystości.
W sposób świadomy degradowane jest własne otoczenie, bowiem niszczeje wartość i atrakcyjność zamieszkałych obszarów.
Problem odprowadzania nieczystości musi zostać rozwiązany…
Mając na uwadze powyższe aspekty, gminy decydują się na innowacyjne rozwiązanie gospodarki ściekowej i jedyne możliwie słuszne, jakim jest budowa przydomowych oczyszczalni ścieków (POŚ). I w ten sposób przydomowe oczyszczalnie ścieków stają się jednym z podstawowych elementów infrastruktury sanitarnej na wsi.

Dane statystyczne infrastruktury komunalnej w Polsce

Dane źródłowe GUS potwierdzają, że w Polsce w 2013 r. funkcjonowało ogólnie 2 412 tys. przydomowych systemów, z czego ok. 64% stanowiły ciągle jeszcze zbiorniki bezodpływowe.
Ale z roku na rok obserwujemy jak liczba przydomowych oczyszczalni ścieków ciągle rośnie. Liczba zbiorników bezodpływowych zaś spadła z około 2 318 tys. w 2012 r. do 2 257 tys. w 2013 r. (o 2,6%), podczas gdy liczba przydomowych oczyszczalni ścieków wzrosła z około 126 tys. w 2012 r. do około 155 tys. w 2013 r. (o 23,0%).
Większość, bo około 83,5% przydomowych urządzeń do odprowadzania nieczystości, zlokalizowanych było na obszarach wiejskich, podczas gdy pozostałe 16,5% również w miastach. Na obszarach wiejskich znajdowało się 83,0% ogółu zbiorników bezodpływowych i 91,1% ogólnej liczby przydomowych oczyszczalni ścieków. W miastach wielkości te wynosiły odpowiednio 17,0% i 8,9%.

Po wejściu Polski do Unii Europejskiej w 2004 r.

Od momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej 01.05.2004 r. Polska zobowiązała się, że do końca 2015 r. aglomeracje do 2000 RLM zostaną wyposażone w oczyszczalnie ścieków zapewniające odpowiedni poziom oczyszczania, stosownie do art. 7 dyrektywy Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991.

Odpowiednie oczyszczanie ścieków ma zapobiec zanieczyszczeniu i degradacji wód odbiorników oraz wód podziemnych, tym samym chronić i poprawić stan ekosystemów wodnych oraz umożliwić wodom odbiornika osiągnięcie celów jakościowych. Eksploatacja POŚ musi zapewnić otrzymanie wody na odpływie o parametrach odpowiadających najwyższym dopuszczalnym wartościom wskaźników zanieczyszczeń dla oczyszczalni określonych w załączniku nr 1 – zgodnie z rozporządzeniem ministra środowiska z dn. 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. (zał. 1).

Mamy już rok 2015, czyli ostateczną datę spełnienia przez Polskę zobowiązań wobec Unii Europejskiej, wynikających z postanowień „dyrektywy ściekowej”. Oficjalne dane GUS, muszą jeszcze tylko potwierdzić, czy się udało…

Źródła (do)finansowania budowy przydomowych oczyszczalni

Na programy wspierające rozwiązanie problemów gospodarki ściekowej urzędy gmin pozyskują zewnętrzne dofinansowanie z funduszy unijnych, jak np. „Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej, realizowane w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013”.

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, finansowany w ramach II filara Wspólnej Polityki Rolnej, jest największym programem pomocowym dla sektora rolno- spożywczego w historii Polski, wdrażanym przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Budżet Programu wynosi ponad 17,4 mld euro. Tworzą go unijne środki z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (13,4 mld euro) i współfinansowanie z budżetu krajowego (około 4 mld euro).

Program unijny obejmuje tylko te urządzenia, które przynoszą wcześniej przywołany odpowiedni poziom oczyszczania. Punktem odniesienia są wytyczne europejskiej normy zharmonizowanej o statusie również normy polskiej PN-EN 12566-3+A1:2009.

Z uwagi, że finansowanie budowy przydomowych oczyszczalni odbywa się przy udziale środków publicznych, a więc na drodze przetargu, niekwestionowanym warunkiem, (pomijając kryterium ekonomiczne ceny) w zakresie potwierdzenia, że oferowane roboty budowlane, dostawy lub usługi odpowiadają określonym wymaganiom, jest przedłożenie deklaracji zgodności CE z normą PN-EN 12566-3:2007+A1:2009 producenta urządzeń wraz z dokumentami źródłowymi w postaci protokołów (raportów) z badań – w zakresie skuteczności oczyszczania, wytrzymałości konstrukcyjnej, wodoszczelności oraz trwałości materiału, z którego jest wykonana oczyszczalnia – dla oferowanych oczyszczalni wykonanych przez Europejską Jednostkę Notyfikowaną wymienioną w wykazie dostępnym na stronie Komisji Europejskiej http://ec.europa.eu/enterprise/newapproach/nando /index.cfm?fuseaction=directive.notifiedbody&dir_id=33.

Najczęściej przedstawiane są raporty z badań wykonane w niemieckim laboratorium Materialforschungs und Prüfanstalt an der Bauhaus Universität Weimar (MFPA) lub Prüfinstitut für Abwassertechnik GmbH.
Natomiast w Polsce jest tylko jedna tzw. notyfikowana jednostka – Instytut Techniki Budowlanej ITB w Warszawie, znana najbardziej z opracowywanych aprobat technicznych.
Dodatkowo należy zaznaczyć, że jeżeli Wykonawca zaoferował w przedmiocie przetargu urządzenia-oczyszczalnie wyprodukowane i po raz pierwszy wprowadzone na rynek po 30.06.2013 r., należy przedłożyć specjalny rodzaj deklaracji właściwości użytkowych WU (zał. 2).

Bywa niekiedy, że wymaga się dostarczenia raportów z najnowszym opracowaniem normy PN-EN 12566-3+A2, tj. z roku 2013. Dokument ten co prawda zastępuje normę 12566-3:2009+A1, ale obowiązuje okres przejściowy do 08.08.2015 oraz przede wszystkim na obecną chwilę Komisja Europejska nie powołała laboratoriów notyfikowanych, które mogłyby wykonać badania w tym zakresie. W związku z tym w ocenie zgodności przydomowych oczyszczalni ścieków należy stosować normę PN-EN 12566-3:2009+A1.

Wybór przydomowej oczyszczalni ścieków

Wybór najlepszego sposobu neutralizacji zanieczyszczeń pochodzących z gospodarstw domowych poprzez system przydomowych oczyszczalni, to wbrew pozorom istotny problem, z którym musi się zmierzyć inwestor, w tym przypadku gmina.
Realizując zadanie inwestycyjne, nie dla jednego obiektu, tylko dla wielu gospodarstw domowych, konieczne jest stosowanie sprawdzonych już w praktyce technologii, które charakteryzują się wysoką skutecznością działania oraz są łatwe zarówno w instalacji oraz eksploatacji.

W większości przypadków dostępnych na rynku urządzeń, systemy przydomowych oczyszczalni ścieków są wstępnie fabrycznie przygotowane do zamontowania, odpowiednio do wielkości zestawów, w taki sposób, że po montażu zbiorników, muszą zostać zainstalowane tylko niezbędne przewody dopływowe i odpływowe. A po stronie sterowania szafka rozdzielcza z kompresorem i sterownikiem musi zostać umieszczona w odpowiednim miejscu i zasilona prądem.
Nadrzędnym kryterium wyboru małej oczyszczalni jest jednak kryterium ekologiczne, czyli efektywność oczyszczania ścieków.
Najlepsze wyniki w tej skali selekcji osiągają rozwiązania technologiczne przydomowych oczyszczalni ścieków z osadem czynnym, ze złożem biologicznym, oraz hybrydowe (osad czynny + złoże biologiczne).

Czynności serwisowe POŚ

Przydomowe oczyszczalnie praktycznie nie wymagają żadnych zabiegów konserwacyjnych. Podstawową czynnością eksploatacyjną jest usuwanie osadu i kożucha taborem asenizacyjnym na dużą oczyszczalnię ścieków posiadającą ciąg przeróbki osadów z częstotliwością, która zależy od pojemności czynnej osadnika oraz od objętości i zanieczyszczenia dopływających ścieków. Usuwanie osadów następuje najczęściej w przeciągu jednego do dwóch lat od uruchomienia przy ilości przekraczającej 50% objętości napełnieniowej osadnika.

 Zamierzony efekt ekologiczny

Rozwiązanie POŚ w gminach powoduje, że przy niskim nakładzie inwestycyjnym kanalizacja dociera tam, gdzie było to do tej pory niemożliwe. Uzyskiwany efekt ekologiczny nie podlega dyskusji, bowiem czas montażu jednej oczyszczalni można odnieść do jednego dnia, a przy wielu ekipach montażowych, co ma miejsce przy zadaniu gminnym, tych oczyszczalni powstaje za dnia więcej. A więc każdego dnia zmniejsza się ilość ścieków nieoczyszczonych i odprowadzonych wprost do gruntów czy wód. Efekt oczyszczania ścieków z certyfikowanych systemów przydomowych oczyszczalni na podstawie przeprowadzonych licznych badań i obserwacji kształtuje się w granicach 90-98%. Niejednokrotnie wodę pościekową można wykorzystać również jako wodę gospodarczą – np. do podlewania trawników. A więc oszczędzamy przy tym wodę!

W artykule wykorzystano zdjęcia firmy Roth