Na zakończenie prac przy nowo budowanym lub modernizowanym obiekcie przychodzi czas na złożenie wymaganej i obligatoryjnej dokumentacji. Każdy zastosowany materiał lub produkt ma lub powinien mieć dokument poświadczający wprowadzenie go do obrotu i mówiący o jego właściwościach. Jednym z nich jest Deklaracja Właściwości Użytkowych (DWU).
Deklarację Właściwości Użytkowych, czyli DWU (z ang. Declaration of Performance – DoP) obligatoryjnie muszą mieć wszystkie wyroby budowlane oznakowane zgodnie z rozporządzeniem 305/2011. Jest to Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG (z ang. Regulation (EU) No 305/2011 of the European Parliament and of the Council of 9 March 2011 laying down harmonised conditions for the marketing of construction products and repealing Council Directive 89/106/EEC).
Jak jednak rozpoznać czy produkt podlega pod te rozporządzenie i czy jesteśmy zobligowani takie DWU wystawić? Na szczęście tym problemem są obarczeni przede wszystkim producenci, którzy takie dywagacje mają przy wprowadzaniu swojego produktu do obrotu na obszarze Unii Europejskiej. Ale czy tylko oni? Rozporządzenie 305/2011 reguluje sprawy oznakowania CE dla wyrobów budowlanych oraz dopuszcza rozwiązania krajowe (dopuszczenie jednostkowe, znak budowlany B). W tym miejscu od razu nasuwa się myśl o możliwym podwójnym oznakowaniu zarówno znakiem CE, jak i znakiem budowlanym B, co tworzy z wyżej wymienionego przepisu najtrudniejszy przepis z grona przepisów mówiących o oznakowaniu znakiem CE. Wspomniane rozporządzenie rozróżnia różne podmioty gospodarcze, takie jak: producent, importer, dystrybutor czy też upoważniony przedstawiciel. Wszyscy oni, w zależności od związku z produktem, są podmiotami, które odpowiadają za prawidłowe i odpowiednie przygotowanie np. DWU. Warto przytoczyć definicje, aby wiedzieć, kto jest kim:
– producent – oznacza osobę fizyczną lub prawną, która produkuje wyrób budowlany lub która zleca zaprojektowanie lub wyprodukowanie wyrobu budowlanego i wprowadza ten wyrób do obrotu pod własną nazwą lub znakiem firmowym,
– dystrybutor – oznacza osobę fizyczną lub prawną w łańcuchu dostaw, inną niż producent lub importer, która udostępnia wyrób budowlany na rynku,
– importer – oznacza osobę fizyczną lub prawną mającą siedzibę w Unii, która wprowadza wyrób budowlany z państwa trzeciego do obrotu w Unii,
– upoważniony przedstawiciel – oznacza osobę fizyczną lub prawną mającą siedzibę w Unii, która otrzymała pisemne pełnomocnictwo producenta do wykonywania w jego imieniu określonych zadań.
Patrząc obiektywnie, nie mają oni wszyscy jednak łatwego życia z powodu zawiłości prawnych, z którymi muszą sobie poradzić. Pierwszą odpowiedź, jaką muszą odszukać to, czy ich wytworzony towar jest wyrobem budowlanym czy też nie. Jego definicja brzmi następująco: wyrób budowlany oznacza każdy wyrób lub zestaw wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w celu trwałego wbudowania w obiektach budowlanych lub ich częściach, którego właściwości wpływają na właściwości użytkowe obiektów budowlanych w stosunku do podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych. Już po tym krótkim wprowadzeniu można stwierdzić, że zapisy same w sobie nie są precyzyjne i nie rozstrzygają, który wyrób czy też produkt podlega pod te rozporządzenie. Z pomocą na znalezienie ostatecznej odpowiedzi na to, przychodzą tzw. mandaty CEN (Comité européen de normalisation – Europejski Komitet Normalizacyjny) na opracowanie norm zharmonizowanych, a jeśli chodzi o znakowanie B ostateczną informację można znaleźć w najnowszym przepisie krajowym na chwilę obecną zamieszczonym w Dz.U.18.1233 i Dz.U.19.1176.
Oznakowanie CE na podstawie rozporządzenia CPR można nadać po sprawdzeniu zgodności wyrobu z aktualną normą zharmonizowaną lub po wystąpieniu o Europejską Ocenę Techniczną. Wyroby budowlane oznakowane zgodnie z 305/2011 znakiem CE, muszą mieć wystawioną deklarację właściwości użytkowych (DWU).
Oznakowanie znakiem budowlanym B można nadać po sprawdzeniu zgodności wyrobu z aktualną normą krajową lub po wystąpieniu i otrzymaniu Krajowej Oceny Technicznej i muszą mieć wystawioną krajową deklarację właściwości użytkowych (KDWU).
DWU dla grzejników – co grzejnik, to własna deklaracja
W tym miejscu najlepiej posłużyć się przykładem z życia i wziąć produkt, który jest chyba najbardziej rozpowszechniony w systemach instalacyjnych i wszyscy wiemy, o jakim produkcie jest mowa.
A mianowicie chodzi tu o stalowy grzejnik płytowy, który na rynku polskim jest bardzo dobrze znany wszystkim uczestnikom procesu budowlanego oraz szerokiej gamie klientów końcowych. Przeglądając zatwierdzone normy zharmonizowane w wyżej wymienionym Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, możemy stwierdzić, że norma EN 442 widnieje na tej liście, a pamiętamy, że na jej podstawie są wykonywane np. badania wydajności cieplnej tego produktu. Co więcej nawet informacje o grzejnikach i ich cechach, które powinny być objęte normą zharmonizowaną można znaleźć w jednym z mandatów CEN (numer mandatu 129). Tym samym mamy już gotową odpowiedź, że wszystkie grzejniki i konwektory, które są objęte norma EN 442, podlegają pod rozporządzenie CPR 305/2011 muszą mieć oznakowanie CE oraz obligatoryjnie musi być dla nich wystawiona Deklaracja Właściwości Użytkowych (DWU).
Co powinna zawierać deklaracja dla grzejnika?
Jest to szczegółowo opisane w Artykule 6 rozporządzenia CPR 305/2011 a dokładny jej wzór zamieszczony i przedstawiony jest w załączniku III. Jeśli się jej dobrze przyjrzymy, to już sam początek nasuwa nam pewnego rodzaju komplikacje, jak ją poprawnie wystawiać. Chodzi tu o numer deklaracji i punkt 1, który mówi o niepowtarzalnym kodzie identyfikacyjnym typu wyrobu.
Jak to powiązać z grzejnikami?
Przecież grzejnik jest produkowany w bardzo szerokim zakresie wymiarowym, bo występuje on w różnych grubościach, wysokościach i długościach. Multiplikując jedynie same wymiary i nie wspominając jeszcze o różnych wersjach podłączenia i różnych wersjach kolorystycznych, otrzymamy bardzo dużą liczbę pozycji, która w systemach producenta przejawia się w postaci ogromnej liczby numerów katalogowych. Niestety są oni zobligowani na wystawianie każdorazowo pojedynczego DWU do każdej pozycji grzejnika, która charakteryzuje się swoim unikalnym i niepowtarzalnym kodem czy też inaczej mówiąc numerem katalogowym.
Idąc dalej, w toku logicznego myślenia, ma to także wpływ na oznakowanie numeru samej deklaracji. Nie można zrobić jednego numeru DWU dla jakiegoś zakresu niepowtarzanych kodów, bo jak później porozumiewać się pomiędzy uczestnikami procesu budowlanego w rozróżnieniu, która deklaracja jest to którego produktu… Tym samym także sam numer deklaracji staje się unikalny i niepowtarzalny. Jest jeszcze jedna ważna rzecz, która się ze sobą łączy i sprawia, że mamy do czynienia z indywidualnymi deklaracjami właściwości użytkowych w przypadku grzejników. Są to deklarowane właściwości użytkowe, które powinny znaleźć się w tabeli wg punktu 9 z załącznika III Rozporządzenia 305/2011. Każdy grzejnik w zależności od wymiarów ma przecież różną wydajność cieplną, a tym samym mamy jasne przesłanie o konieczności wystawiania dokumentu w zależności od wymiaru urządzenia grzewczego. Przykładowa DWU jednego z producentów w tej branży znajduje się na następnej stronie.
Generatory deklaracji dla grzejników
Co niektórzy zaraz zadadzą pytanie, w jaki sposób otrzymać taki zestaw dokumentów, gdy na danym obiekcie montujemy np. 50 różnych wielkości grzejników w różnych rozmiarach.
Czy o takie dokumenty prosić danego producenta? Proszę sobie wyobrazić stanowisko producenta, gdyby został zarzucony prośbami zawierającymi listę numerów katalogowych na poszczególne budynki, dla których należałoby przygotować niezbędne dokumenty. Jest to jednym słowem nierealne i wytwórcy wychodząc naprzeciw klientom, stworzyli specjalne aplikacje, dzięki którym każdy może samodzielnie taką Deklarację Właściwości Użytkowych wygenerować. Na polskim rynku można już spotkać takie generatory bezpośrednio na stronach internetowych firm, np.:
– Purmo: kliknij
– Radson: kliknij
– Cosmo: kliknij
Niestety, aby otrzymać wymagany dokument, użytkownik musi znać właściwy numer katalogowy, co czasami nie jest takie łatwe. W praktyce robią to firmy wykonawcze lub dystrybutorzy, ale także i dany producent, który pomaga w przypadkach, gdy np. z jakiś niewyjaśnionych przyczyn lub prac technicznych na serwerach strony internetowej nie da się takiej deklaracji wygenerować.
Ułatwieniem jest także stosowanie innej opcji wyboru grzejnika niż wpisywanie kodu pozycji. Chodzi tu o używanie drzewka produktowego z podziałem na różne kategorie, modele, typy i wybierając dodatkowo długość i wysokość.
Na podstawie takiego wyboru generator jest w stanie wygenerować DWU dla standardowej wersji. Jest to ogromna zaleta dla użytkowników, którzy niekoniecznie znają poszczególne kody i nie mają wiedzy, jak zbudowana jest struktura kodów, aby móc skorzystać z tej aplikacji (np. dotyczy to inspektorów budowlanych).
Inną dodatkową funkcjonalnością takich aplikacji jest możliwość otrzymania deklaracji w innym języku niż polskim. Najczęściej można to spotkać na stronach głównych (korporacyjnych) u danego wytwórcy i taki przykład linku jest tutaj: kliknij, gdzie użytkownik po wyborze danego języka i po wpisaniu poprawnego kodu jest w stanie zapisać u siebie na dysku wygenerowaną deklarację.
Niektórzy stwierdzą, że jest to zajęcie czasochłonne i się z nimi zgadzam w 100%, ponieważ trochę „mrówczej” pracy potrzeba, aby skompletować odpowiednie dokumenty. Być może wkrótce pojawią się nowe funkcjonalności tych aplikacji, w których będzie możliwe zaimportowanie całej listy numerów katalogowych, a zwrotnie otrzymanie jednego pliku do zapisu ze wszystkimi deklaracjami po wewnętrznym sprawdzeniu czy nie ma na tej liście błędów w kodach.
Pobierz Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 305/2011
Pobierz Dziennik Ustaw z 26 czerwca 2018 r. pozycja 1233
Pobierz Dziennik Ustaw z 25 czerwca 2019 r. pozycja 1176
Pobierz Normy zharmonizowane:
– Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2019/451 z dnia 19 marca 2019 r.
– Sprostowanie do decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2019/451 z dnia 19 marca 2019 r.
– Komunikat Komisji w ramach wykonania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011
Reasumując, jedno jest pewne, że Deklaracja Właściwości Użytkowych powinna być zgodna z przepisami prawa i być wystawiana dla odpowiednich produktów po uprzednim sprawdzeniu, czy jest ona wymagana i czy czasem nie potrzeba innego dokumentu, np. Krajowej Deklaracji Właściwości Użytkowej (KDWU) czy też Deklaracji Zgodności (DZ).