Zbliżający się okres wakacyjny to wyśmienita okazja do większego remontu w domu czy też w mieszkaniu, w tym np. modernizacji instalacji centralnego ogrzewania. Może to dotyczyć wymiany wszystkich elementów takiej domowej instalacji lub tylko jej pojedynczych składowych. Z czym możemy się spotkać i jak temu poradzić? Z tym zagadnieniem i znalezieniem odpowiednich rozwiązań spróbujemy zmierzyć się w poniższym artykule.
Zacznijmy od prostego przypadku, gdy wymianie, czy też bardziej, używając poprawnego słownictwa powinno się powiedzieć renowacji, poddajemy tylko jeden, ale jakże ważny element jakim jest grzejnik. Znacząca liczba przypadków polega przede wszystkim na wymianie starego urządzenia na inny lepszy, bardziej efektywny, z nowszym i eleganckim wyglądem grzejnik. Ten „przedstawiciel do wymiany” to najczęściej stary grzejnik żeliwny. Dotyczy to się w szczególności budownictwa wielorodzinnego, w których rolę zarządcy pełnią spółdzielnie mieszkaniowe, a w mniejszym stopniu budownictwa jednorodzinnego, w którym rolę decydenta pełnią właściciele nieruchomości. Proces wymiany w obu przypadkach znacznie się różni między sobą i należy być świadomym, na co możemy sobie pozwolić. W przypadku drugiej grupy sprawa jest o tyle prosta, że są to osoby, które jeśli zdecydowały się na dokonanie renowacji w swoim domu, potrzebują tylko dobrej i profesjonalnej obsługi instalatora, który wiedzą i doświadczeniem spełni ich potrzeby i poprowadzi ich w odpowiedni sposób w trakcie całego procesu poprzez dobranie odpowiedniego zamiennika oraz szybko i sprawnie dokona takiej czynności. Jeśli chodzi o grupę pierwszą, to niestety sprawa jest bardziej skomplikowana. Jeśli w grę wchodzi wymiana wszystkich starych grzejników na nowe, to taka decyzja podejmowana jest po uprzednim zwołaniu zebrania i odpowiednio przeprowadzonym głosowaniu, po którym zarząd spółdzielni może rozpocząć przygotowania do poszukiwania wykonawcy. Jeśli dotyczy to tylko pojedynczych grzejników w niewielkiej liczbie pomieszczeń, to także taka czynność musi być zgłoszona do danej spółdzielni, aby w ramach odpowiedzi uzyskać dane techniczne pozwalające wykonawcy na dokonanie odpowiedniej zamiany oraz informacje na temat, w jaki sposób ta zamiana będzie realizowana od strony technicznej spółdzielni.
Dobór nowego płytowego grzejnika stalowego: moc, rozstaw przyłączy…
Tak, w ogromnym skrócie, można stwierdzić, że płynnie przeszliśmy do etapu wyboru zamiennika. O czym należy pamiętać? Przede wszystkim o tym, że każdy grzejnik ma za zadanie dostarczyć odpowiednią ilość ciepła do pomieszczenia, aby zapewnić w nim optymalny komfort cieplny dla użytkowników. To jest zasadnicza kwestia, która musi być obligatoryjnie zachowana. W dobie digitalizacji i ogólnego dostępu do Internetu, na pomoc przychodzą producenci nowoczesnych rozwiązań grzewczych, którzy posiadają proste kalkulatory służące na znalezieniu obecnego grzejnika żeliwnego i przeliczeniu ich na nową wersję. Na stronie np. firmy Purmo dostępny jest Kalkulator Doboru: kliknij.
Można tutaj odszukać odpowiedni typ grzejnika członowego (są tam 3 rodzaje do wyboru różniące się szczegółami dotyczącymi wymiarów), wstawić odpowiednią liczbę elementów wchodzących w skład danego grzejnika oraz wpisać parametry instalacji (temperaturę zasilania, powrotu oraz temperaturę w pomieszczeniu), w której dany grzejnik pracuje. W wyniku końcowym narzędzie to pokaże wydajność grzejnika, a ta dana będzie wartością wyjściową do doboru nowego rozwiązania: kliknij.
Jeśli do wymiany są inne modele grzejników niż żeliwne, a nie ma na ich temat żadnej wiedzy, to można skorzystać z kalkulatora do obliczenia obciążenia cieplnego danego pomieszczenia, a innymi słowy mówiąc znalezienia wartości ciepła po uwzględnieniu kilkunastu parametrów, jak: lokalizacja, kondygnacja, warunki wietrzności, izolacyjności, rodzaju pomieszczenia, ilości ścian zewnętrznych, rodzaju przeszklenia oraz wymiarów samego pomieszczenia. Pomocny może być tu znów kalkulator: kliknij.
W ten sposób będziemy się poruszać w zakresie produktowym nowych urządzeń grzewczych spełniających kryterium wymaganej wydajności cieplnej. Istotnym następnym krokiem jest wiedza na temat możliwości podłączeń zamiennika. W przypadku gdy wymieniany będzie tylko sam grzejnik, z jednego na drugi i zostawiona instalacja przewodów w nienaruszonym stanie, to jeszcze bardziej zawężone zostaje pole możliwych nowych rozwiązań. A dzieje się to z prostej przyczyny, jaką jest właśnie podłączenie do przewodów centralnego ogrzewania, czyli rozstaw w osiach króćców przyłączeniowych, których wymiar musi być identyczny dla nowego grzejnika. Dodatkowym jeszcze wymiarem, który także powinien być identyczny to odległość od ściany do osi przewodów przy starym urządzeniu. Jeśli te dwa wymiary będą się zgadzały przy zamienniku to mamy pewność, że prace pójdą bez zbędnych problemów i nie będą czasochłonne.
Praktyczny przykład wyboru zamiennika
Poniżej przykład doboru zamiennika ze starego grzejnika żeliwnego typ S-130 z 10 członami przy parametrach 75/65/20oC:
- widok z góry grzejnika S-130:
- wydajność obliczona za pomocą kalkulatora: 889 W
- dobrany grzejnik: C22 wysokość 550 mm, długość 600 mm, głębokość 102 mm, moc 955 W
Dlaczego nowy grzejnik płytowy stalowy o wysokości całkowitej 550 mm? To właśnie jest kwestia zachowania tego samego rozstawu króćców przyłączeniowych do przewodów c.o. W grzejnikach żeliwnych ten rozstaw jest równy 500 mm i taki sam rozstaw jest w nowym zamienniku. Kwestią, którą należałoby jeszcze sprawdzić, to wspomniana odległość od ściany do osi przewodów. Co do nowego rozwiązania, to będzie prosta kalkulacja: jest to suma 31 mm od ściany na typowych zawieszeniach dostarczanych przez producenta w komplecie wraz z grzejnikiem i połowa jego grubości czyli 102/2= 51 mm (rys. 2). W rezultacie mamy wartość 82 mm. Jeśli chodzi o grzejnik żeliwny to kalkulacja jest połowiczna bo znamy połowę jego grubości (130/2 = 65 mm), a drugi składnik nie jest jednoznaczny i może być inny przy innym grzejniku, ponieważ montaż odbywał się na tzw. hakach, które nie odsuwały urządzenia zawsze o taką samą odległość od ściany. Następstwem takich nieścisłości jest konieczność naginania istniejących przewodów c.o. (w starych instalacjach były/są to przewody stalowe) pod warunkiem, że dana długość tego przewodu była wystarczająca na dokonanie takiej czynności. W przypadku krótkich odcinków rury stalowej, niestety wymagać to może już dodatkowego nakładu pracy nad wymianą także tego elementu.
Brak zaworów odcinających przed grzejnikiem…
W wielu przypadkach można się także natknąć na sytuację, gdzie przyjdzie nam się zmierzyć w grzejnikiem, który podłączony jest bezpośrednio do przewodów centralnego ogrzewania bez żadnych zaworów. Co wtedy? W przypadku budynków wielorodzinnych można skorzystać z tzw. zamrażarki (fot. 3). Jest to urządzenie, które na pewien czas powoduje zamrożenie czynnika w przewodzie zasilającym i powrotnym (oczywiście po nałożeniu na nie tzw. klem lub głowic) i umożliwienie w ten sposób zdjęcie i założenie nowego zamiennika.
Jeśli takiego sprzętu nie posiadamy, to niestety sprawa się komplikuje i w gdy jesteśmy w mieszkaniu należącym do spółdzielni, to musimy taką wymianę uzgodnić z działem technicznym, który dokona spuszczenia wody z pionu w konkretnym terminie umieszczonym na piśmie do właściciela lokalu, w którym dokonuje się takiej wymiany. Niestety ta operacja wymaga od instalatora wykonania całej operacji w konkretnym terminie, co też nie jest sprawą łatwą. Takie komplikacje praktycznie nie występują, gdy wymiana grzejnika będzie przeprowadzana w domu jednorodzinnym. Zapewne także się przyda, wspomniana wcześniej, zamrażarka, ale i bez niej w takim budownictwie poradzimy sobie o wiele łatwiej, a samo spuszczenie wody z instalacji nie będzie operacją długotrwałą i nie będzie wymagało uczestniczenia innych osób trzecich. Nie sposób w tym miejscu nie wspomnieć o kwestiach reklamacyjnych. Producenci w swoich warunkach gwarancyjnych zwracają baczną uwagę na to, czy urządzenie grzewcze jest podłączone do instalacji c.o. za pomocą zaworów. Ponieważ nawet w przypadku zgody na wymianę grzejnika na nowy, dany serwis może po przybyciu na miejsce odmówić wykonania zlecenia nie mając takiej informacji wcześniej. Wymaga to podjęcia przez właściciela (w szczególności właściciela lokalu mieszkalnego w bloku) odpowiednich wcześniejszych działań opisanych powyżej.
Parametry na wejściu do węzła, a instalacji c.o. w bloku
Kwestią, która należałoby jeszcze poruszyć to dane zawarte na piśmie jako wytyczne do wymiany grzejnika. Należy przy nim zwracać baczną uwagę na zawarte informacje dotyczące parametrów instalacji – temperaturę zasilania i powrotu. Bardzo często są one podawane są jako wartości wejściowe do budynku z sieci miejskiej na węzeł cieplny, nie są to do końca wartości prawidłowe, które powinny być brane pod uwagę. Trzeba by było w tym miejscu uściślić i wyjaśnić z autorem pisma, że to powinny być wartości instalacji, która jest na budynku, czyli instalacji wewnętrznej centralnego ogrzewania. Węzeł cieplny w budynkach wielorodzinnych dostarcza czynnik ze znacznie niższymi parametrami niż ten dostarczany z sieci miejskiej. Na przykład do budynku trafia czynnik o parametrach 90/70°C, a na budynek z węzła trafia 70/50°C. Powodować to może błąd w doborze nowego zamiennika, a tym samym zaniżoną ilość dostarczanego ciepła do danego pomieszczenia. Pamiętajmy, że grzejnik o tych samych rozmiarach przy wyższych parametrach czynnika grzewczego będzie miał wyższą ilość dostarczanego ciepła, jeśli ten grzejnik będzie miał zaniżoną wielkość, to nie będzie w stanie dogrzać pomieszczenia do wymaganej temperatury w dniach największych mrozów.
Nowy grzejnik inny niż stalowy płytowy
Czy możemy stosować inny rodzaj grzejników przy wymianie samego starego urządzenia niż grzejniki stalowe płytowe? Odpowiedź jest z rodzaju oczywistych. Oczywiście, że tak. Trzeba się tylko trzymać kwestii związanych z zachowaniem tej samej wydajności cieplnej oraz rozstawu króćców przyłączeniowych. Takim rozwiązaniem może być grzejnik kolumnowy (fot. 4). W jego przypadku należy zwrócić właśnie szczególną uwagę, aby rozstaw króćców przyłączeniowych miał wymiar 500 mm. I gdy w przypadku grzejnika płytowego całkowita wysokość wynosiła 550 mm, to w przypadku grzejnika kolumnowego ta wysokość jest już nieco wyższa, bo 565 mm. Wynika to z faktu budowy tego urządzenia, dane techniczne producenta wskazują bowiem, że rozstaw króćców to wysokość całkowita minus 65 mm, czyli po prostej kalkulacji wychodzi właśnie wysokość 565 mm.
Całkowita modernizacja instalacji c.o.
Pozostał przypadek, gdy wymieniamy zarówno urządzenia grzewcze, jak i wszystkie inne komponenty centralnego ogrzewania, czyli przeprowadzamy totalną pełną renowację instalacji. W takim przypadku mamy praktycznie nieograniczone zasoby do wyboru pod względem produktowym i możemy nakierowywać poszczególnych klientów czy też nawet grupy osób decyzyjnych na odpowiednie rozwiązania, np. możemy zaproponować grzejniki z podłączeniem od dołu na środku z możliwością przekładania głowicy termostatycznej z prawej na lewą stroną poprzez zamienienie się miejscami z odpowietrznikiem (fot. 5). W takiej sytuacji dobrze jest także doradzać, aby wybór był podyktowany nie tylko kwestią finansową, ale także był związany z tzw. obsługą posprzedażową z naciskiem na kwestie reklamacyjne. Nie wszyscy producenci urządzeń grzewczych mają swój własny serwis, swoich instalatorów-serwisantów, którzy znają produkt wyśmienicie i swoją wiedzą i doświadczeniem są w stanie sprostać różnym problemom. Na etapie doboru i składania ofert wskazane jest także proponowanie rozwiązań od jednego producenta z uwagi na możliwość wykorzystania w pełni jego możliwości w przypadku ewentualnie kwestii spornych czy też reklamacji. Jeśli mamy jednego producenta, który zapewni nam kompleksowość w dostawie produktów (rury, złączki, rozdzielacze, grzejniki…), łatwiej jest korzystać z jego pomocy niż w przypadku stosowania produktów z wielu źródeł.
Reasumując, wymiana starego urządzenia grzewczego na jego nowszą wersję nie jest taka straszna, ale warto się do niej odpowiednio przygotować i mieć na uwadze wspomniane w artykule kwestie. Prawidłowe ich przestrzeganie zapewni nam, jako wykonawcom, spokój, a użytkownikom końcowym optymalny komfort cieplny w pomieszczeniu.