Efektywna klimatyzacja, czyli po prostu… dobrze dobrana i rozsądnie eksploatowana

Klimatyzacja konsumencka, czyli klimatyzacja zakładana przez indywidualnych, prywatnych użytkowników cieszy się coraz większą popularnością. Założenie takiej instalacji nie jest specjalnie skomplikowane, najczęściej nie wymaga udziału projektanta i doświadczony instalator doskonale sobie poradzi z takim wyzwaniem. Ale warto świadomie podejmować decyzje związanie z wyborem systemu, doborem urządzenia i wymaganiami, jakie muszą być spełnione, żeby oczekiwania co do komfortu użytkowania były zrealizowane. Temu celowi ma służyć niniejszy artykuł. Nie wyczerpuje on opisu wszystkich dostępnych rozwiązań, ale z pewnością te najpopularniejsze tak.

Liczba klimatyzowanych pomieszczeń decyduje o rodzaju systemu

Pierwszą rzeczą, o której warto wiedzieć to ta, że systemy klimatyzacji, o których tu będziemy mówić, możemy podzielić na 3 rodzaje. W zależności od zastosowanych urządzeń mamy do dyspozycji:
1. Klimatyzatory split – przeznaczone do klimatyzowania pojedynczych pomieszczeń. Składają się one z części zewnętrznej i wewnętrznej.
2. Klimatyzatory multisplit – przeznaczone dla klimatyzowania kilku pomieszczeń (do 5). Składają się one z jednej jednostki zewnętrzne oraz kilku jednostek wewnętrznych.
3. Systemy VRF – przeznaczone do dużych budynków, rezydencji.
Dla domów jednorodzinnych o standardowej powierzchni 150-400 m2 mamy do dyspozycji wszystkie 3 systemy. Przy wyborze należy się kierować liczbą pomieszczeń, które trzeba chłodzić. Jeżeli jest to 1 do 3 pomieszczeń, to najlepszym rozwiązaniem byłyby klimatyzatory pojedyncze split lub system multisplit. Dla przedziału 3 do 5 zdecydowanie najlepszym wariantem jest multisplit, a dla większej liczby pomieszczeń, do wyboru mamy kilka systemów multisplit lub system VRF.
Różnica pomiędzy tymi rozwiązaniami w obszarze małych obiektów leży w estetyce otoczenia domu (jedna jednostka zewnętrzna wygląda lepiej niż kilka oraz wymaga mniej miejsca, jedna jednostka pracuje też ciszej niż kilka na raz) i funkcjonalności (systemy centralne mają możliwość centralnego zarządzania).

Klimatyzacja mieszkań trochę inaczej niż domów

Inaczej musimy podejść do klimatyzacji mieszkań w budownictwie wielorodzinnym. W budownictwie klasy premium, system klimatyzacji jest często na wyposażeniu obiektu i to są już z reguły duże układy VRV. W budownictwie mieszkaniowym bez centralnej klimatyzacji, najczęściej każdy właściciel lokalu decyduje samodzielnie o tym, czy w ogóle chce i jaką klimatyzację wybrać. Głównym kryterium wyboru systemu będzie tu przestrzeń montażowa dla jednostki zewnętrznej. Widok agregatów za każdym oknem mieszkania lub na każdym balkonie jest bardzo charakterystyczny dla budynków w klimacie gorącym, u nas rzadziej spotykany, ale klimatyzacja mieszkań również jest coraz częstszą potrzebą naszych mieszkańców. W przypadku mieszkań w praktyce mamy możliwość zainstalowania tylko jednej jednostki zewnętrznej, stąd wybór jest ograniczony tylko do układów multisplit.

Jaka jednostka wewnętrzna?

Po wybraniu systemu następnym krokiem jest decyzja odnośnie rodzaju jednostki wewnętrznej. Do wyboru są jednostki ścienne, sufitowe przypodłogowe oraz kanałowe. W większości przypadków najlepszym wyborem będzie jednostka ścienna. Jest to w ofercie każdego producenta najtańsze, a jednocześnie najcichsze urządzenia. Nie znajduje ono zastosowania w przypadkach wysokich pomieszczeń (powyżej 3,5 m), wtedy bowiem najlepiej rozważyć jednostki kasetonowe. Z kolei w bardzo dużych pomieszczeniach oraz kiedy użytkownik nie chce mieć tak dominującego elementu na ścianie, dobrym rozwiązaniem będą jednostki kanałowe.
Klimatyzacja wymaga zapewnienia instalacji dodatkowych:
– zasilania elektrycznego, tu należy zweryfikować stan instalacji elektrycznej i wielkość zabezpieczeń oraz
– instalacji odprowadzenia skroplin. Z jednostek wewnętrznych musimy odprowadzić kondensat wykraplany z chłodzonego powietrza. Ilość wykraplanej wody może dochodzić nawet do 1,5 l/h, chociaż dzieje się tak raczej w bardzo parne (ciepłe i wilgotne) dni. W nowych budynkach łatwo jest taką instalację przewidzieć i doprowadzić ją do instalacji kanalizacji, w mieszkaniach istniejących czasami jest to wręcz niemożliwe. Wtedy można tę wodę zbierać w zbiornikach, pamiętając o regularnym ich opróżnianiu.

Decyzja odnośnie kosztów inwestycyjnych

Świadoma decyzja naszych klientów/inwestorów powinna być podjęta w oparciu o koszty. Jak pisałem we wstępie do standardowych domów i mieszkań potrzeba konsultanta oraz doświadczonego instalatora. Nie ma potrzeby opracowywania projektu. Jeżeli dom jest szczególnie duży, czy jeżeli klient zdecydował się na system VRF, to powinien on rozważyć konsultację pogłębioną, a nawet opracowanie projektu. Koszt takiego projektu na dzień dzisiejszy kształtuje się powyżej 1000 zł, ale może nawet dojść do 2000 zł. Warto z nim o tym porozmawiać i uświadomić, że jeżeli skorzysta z doświadczenia instalatora, który dobierze mu odpowiedniej wielkości urządzenie to koszt klimatyzacji można na szybko oszacować, korzystając z cenników dostępnych na stronach, jak i z ofert na montaż. Cena jednego klimatyzatora split to koszt 3 do 5 tys. zł w zależności od wielkości, funkcjonalności, gwarancji itp. Koszt montażu urządzenia jest trudniejszy do oszacowania, ponieważ zależeć on będzie od stopnia skomplikowania zadania, konieczności skorzystania np. z podnośnika, etapu budowy. Wstępnie można oszacować, że przy prostych warunkach montażowych nie powinien on przekroczyć wartości urządzenia, a nawet być znacznie niższy. Jednak precyzyjnie musi to określić konkretny wykonawca.

Klimatyzacja dobrze eksploatowana

Dobrze dobrane i zainstalowane urządzenia są podstawą sukcesu, jego dopełnieniem jest odpowiednia i rozsądna eksploatacja. Komfort termiczny, który powinna zapewnić klimatyzacja można opisać słowem „chłodniej” nie „chłodno”. Dlatego nastawa temperatury nie powinna być niższa niż 4-6°C od temperatury na zewnątrz. Latem najbardziej optymalna temperatura to 24°C. Gwarantuje ona wówczas komfort, nie pociąga za sobą zjawiska szoku termicznego związanego z nagłą zmianą temperatury i niebezpieczeństwa przeciągów i przeziębień, no i utrzymuje w ryzach koszty energii. Jeżeli uświadomimy inwestorom/klientom, że każdy stopień schodzenia powietrza w pomieszczeniu to dodatkowe 10% kosztów, mamy miarę zagrożeń niefrasobliwych nastaw.

Montaż tylko przez uprawnione firmy

Na rynku funkcjonuje bardzo dużo firm wykonujących instalacje klimatyzacyjne. Oprócz wiedzy technicznej i umiejętności muszą one posiadać stosowne uprawnienia tzw. certyfikat F-gazowy. Ponieważ w klimatyzatorach jest gaz, który ma wpływ na środowisko naturalne, aby montować takie urządzenia należy zdobyć odpowiednie kompetencje. W związku z tym uświadommy naszemu potencjalnemu klientowi, że zakupu urządzenia można dokonać tylko przez takiego właśnie jak my uprawnionego instalatora. Znalezienie takiej osoby nie jest trudne, na specjalnej publicznej liście takich przedsiębiorców jest aktualnie prawie 16 000 firm.

Przeglądy

Nowoczesna klimatyzacja jest bezobsługowa. Można w harmonogramach ustawić temperaturę, czas oraz szereg innych funkcji, można poprzez aplikację na telefon dokonywać zmian nastaw i zarządzać pracą urządzeń. Nie oznacza to jednak, że nie wymaga opieki. Regularne serwisy to bezpieczeństwo zarówno techniczne, jak i higieniczne. Zakres serwisu obejmuje głównie czyszczenie urządzenia, odkurzanie i odgrzybianie, no i sprawdzanie szczelności instalacji. Większe układy VRF wręcz mają obowiązkowe przeglądy szczelności z koniecznością dokonywania wpisów w specjalny publiczny rejestr tzw. CRO (Centralny Rejestr Operatorów). Małych układów klimatyzacji ten formalny obowiązek nie dotyczy, ale szczelność układu to gwarancja taniej eksploatacji.

Co znaczy: rozsądne koszty eksploatacyjne

Skoro mowa o taniej eksploatacji, to ile to powinno być? Informacja ta jest zamieszczona w kilku miejscach. Pierwszym jest etykieta energetyczna umieszczona na klimatyzatorze lub na stronach producentów urządzeń. Weźmy np. etykietę klimatyzatora FUJITSU ASYG12MKCA. Możemy z niej wyczytać, że klimatyzator o mocy 3,4 kW zużyje około 163 kWh w sezonie. Jeżeli pomnożymy to przez koszy energii 0,8 zł/kWh mamy sezonowy koszt na poziomie 130 zł. Sami jednak wiemy, że jeden użytkownik wykorzystuje klimatyzator przez 5, drugi przez 10, a trzeci przez 15 h dziennie. To może nam przyjść z pomocą inna informacja z etykiety wskaźnik SEER (7,3 dla klimatyzatora ASYG12KMCA). Mówi ona, ile energii chłodniczej możemy uzyskać z energii elektrycznej. Dobrze dobrany klimatyzator o mocy 3,4 kW używany przez 5 godzin dziennie w sezonie 90-dniowym (czerwiec/lipiec/sierpień) to zużycie około 180 kWh/sezon, 10 godzin to 340 kWh/sezon, a 15 godzin to 430 kWh/sezon. Oczywiście jest zużycie orientacyjne. W konkretnym domu koszt zużycia energii elektrycznej na klimatyzację będzie zależeć od liczby i wielkości każdej z jednostek, czasu chłodzenia itd.

Hałas ważnym parametrem podczas doboru

Jedną z ważniejszych cech związanych z komfortem jest hałas. Klimatyzacja generuje hałas, urządzenia są wyposażone w wentylatory, operują nawiewanym powietrzem. Można jednak tak dobrać klimatyzację, żeby ten hałas nie był uciążliwy, a nawet był niesłyszalny. Dobrze dobrane urządzenia pracują z najwyższą wydajnością tylko przez kilka godzin w roku w dniach z ekstremalną temperaturą, w pozostałych okresach zarówno wentylatory, jak i pozostałe urządzenia pracują przy tzw. niepełnym obciążeniu, na niższych obrotach, a więc ciszej. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu nowoczesnych rozwiązań technologicznych np. silników i pozostałych elementów na prąd stały.
O poziomie hałasu informuje nas najczęściej karta katalogowa klimatyzatora. Jeżeli znajdziemy tam wartość ciśnienia akustycznego jednostki wewnętrznej w odległości 1 m na poziomie 20 dB(A), oznacza to wysoką jakość i ciszę.

Funkcje dodatkowe klimatyzatorów: grzanie i oczyszczanie

Klimatyzacja to nie tylko chłodzenie. Nowoczesne klimatyzatory oferują również funkcję oczyszczania powietrza i funkcję grzania. Filtry zainstalowane w klimatyzatorach potrafią usuwać bakterie i grzyby.
Klimatyzatory to pompy ciepła powietrze/powietrze. Ogrzewanie klimatyzatorami to jedna z lepszych opcji dla domów letniskowych. Brak wody w układzie grzewczym to zwiększone bezpieczeństwo dla systemu grzewczego używanego okresowo, a ogrzewanie bazujące na mechanicznej cyrkulacji powietrza zapewnia szybkie dogrzewanie/podnoszenie temperatury na czas przyjazdu użytkowników. W połączeniu ze sterowaniem przez Internet stanowi najbardziej wygodną opcję. Koszt takiego ogrzewania powinien oscylować w okolicach koszów ogrzewania gazem. Z tym że w tego rodzaju instalacjach możemy wykorzystać instalacje PV i magazyny energii i uzyskać efekt domu bez rachunków. Jak do zrobić opisuje poradnik organizacji PORT PC, zainteresowanych odsyłam do niego.

Klimatyzacja daje komfort, podnosi wydajność, polepsza naszą jakość życia. Dzisiaj jest dla dużej grupy osób po prostu dostępna.