Fot. Viessmann

Sytuacja w branży instalacyjno-grzewczej w III kwartale 2021 roku

Wyniki III kwartału 2021 dla branży instalacyjno-grzewczej były na ogół bardzo pozytywne, pomimo problemów z dostawą surowców i podzespołów do produkcji urządzeń grzewczych i elementów instalacji. W zależności od grup produktowych czy kanałów dystrybucji, poziom wzrostu i spadku sprzedaży był różny, ogólnie rynek instalacyjno-grzewczy w III kwartale 2021 był rynkiem niewykorzystanych szans, gdzie popyt przerastał podaż.

Widać w dalszym ciągu dominację rynku wymian, pomimo dużej liczby oddawanych nowych mieszkań od początku 2021 roku. Należy podkreślić rolę samorządów, które mając możliwości w postaci programów unijnych, obok coraz bardziej widocznego programu Czyste Powietrze, realizują proces popularyzacji wymian urządzeń grzewczych, także w ramach dostępnych funduszy lokalnych. Braki surowcowe i zachwianie łańcucha dostaw przełożyło się w trzecim kwartale 2021 rok, podobnie jak wcześniej, na wzrosty cen produktu końcowego. Sytuacja gospodarcza w Polsce pokazuje w dalszym ciągu trend uciekania z gotówką na rzecz reinwestowania środków w inne instrumenty, głównie w nieruchomości oraz wzrost konsumpcji, co widać poprzez wzrost zainteresowania tzw. dobrami luksusowymi.
Prawdopodobnie przyczyniają się do tego informacje dotyczące analizy następstw Polskiego Ładu i spodziewanych wzrostów podatków i realnych obciążeń dla przedsiębiorców, którzy chcą zdążyć z inwestycjami przed spodziewanymi zmianami. Generalnie istniejąca obecnie koniunktura na rynkach europejskich i światowych sprzyja statystycznemu wzrostowi gospodarczemu w Polsce, choć coraz bardziej widocznym zagrożeniem jest wzrastająca inflacja i spadek wartości złotego do innych walut. Przez to realny wzrost gospodarczy wydaje się być niższy od podawanego w oficjalnych statystykach. Do tego wszystkiego należy dodać duże wzrosty cen praktycznie wszystkich nośników energii, tj. paliw i energii elektrycznej, które prawdopodobnie będą kontynuowane w przyszłym roku.
Sytuacja w branży instalacyjno-grzewczej była według ogromnej większości zebranych opinii bardzo dobra, aczkolwiek z nieco słabszą dynamiką w porównaniu do poprzedniego kwartału. Dynamika wzrostu sprzedaży, mierząc rok do roku i w odniesieniu do zakładanych planów sprzedaży w 2021 roku w obrocie, była bardzo wysoka. Jednak do wzrastającego rynku pod względem ilości należy wziąć pod uwagę wzrost cen sprzedawanych urządzeń, co ma duży udział w zwiększaniu obrotów. Większość producentów urządzeń grzewczych i klimatyzacyjnych odnotowało wysokie wartości dynamiki sprzedaży. Producenci, którzy nie odnotowali tak spektakularnych wzrostów, zwykle mieli problemy z dostawami urządzeń spowodowanymi problemem z dostawami surowców i komponentów do produkcji urządzeń. Ogólnie panuje opinia, że wygrywali ci, którzy byli w stanie dostarczyć towar. Z tego względu, inwestorzy godzili się na zamienniki.

Braki surowcowe i zachwianie łańcucha dostaw przekładają się bezpośrednio na wzrosty cen produktu końcowego w całej branży grzewczej. Podsumowując ten temat, bardzo znaczne i częste podwyżki materiałów instalacyjnych, mogą spowodować obniżenie jakości inwestycji (poszukiwanie najtańszych materiałów) albo wręcz obniżenie atrakcyjności inwestowania na rynku deweloperskim (koszty). Brak surowców ma wpływ na ciągłość produkcji i terminowość dostaw oraz dostępność produktów instalacyjnych, co może być widoczne w spowalnianiu rozwoju rynku w następnych kwartałach.

Jako kolejny powód takiego rozwoju rynku podaje się system wsparcia wymiany urządzeń grzewczych na nowoczesne ekologiczne rozwiązania, czyli wsparcie m.in. w ramach RPO, PONE, Czyste Powietrze oraz ustawy antysmogowej. Przyczyn takiego rozwoju rynku jest jednak więcej i nie mniej ważne są powody gospodarcze i obawa przed dalszymi podwyżkami cen urządzeń, elementów instalacji i kosztów wykonawstwa. Tak więc głównym motorem rozwoju rynku jest ekonomia, ale nie wolno nie doceniać coraz większego znaczenia świadomości klientów co do ochrony środowiska, oraz pozytywnej strony ekonomicznej podczas eksploatacji nowoczesnych, efektywnych energetycznie urządzeń i instalacji.
W III kwartale instalatorzy mieli pełne obłożenie zamówieniami na wiele miesięcy wprzód. Zleceń na wykonawstwo instalacji grzewczych jest dużo, barierą są jednak problemy z dostępnością towaru u producentów i w hurtowniach. Ponadto, sygnały z rynku potwierdzają, że obecnie trudno jest podpisywać umowy z klientami z uwagi na niepewność cen, ponieważ nie można oszacować kosztu całkowitej realizacji, czego często nie rozumieją inwestorzy licząc, że ryzyko cenowe weźmie na siebie instalator. Jest to widoczne także w grupie elementów instalacji grzewczych.

SPIUG analizuje na bieżąco dane GUS o liczbie nowych pozwoleń na budowę z podziałem na rodzaje budownictwa, o liczbie upadłości przedsiębiorstw budowlanych i instalacyjnych. Już obecnie, pomimo wysokich wzrostów w każdej z tych kategorii, projektanci instalacyjni zaczynają zgłaszać problem z pozyskiwaniem nowych tematów, co jest spowodowane dominacją rynku wymian i modernizacji nad nowymi projektami.
Na razie, dzięki wprowadzonej już jakiś czas temu dyscyplinie płatnościowej w branży instalacyjno-grzewczej, nie występują większe problemy związanie z zatorami płatnościowymi czy niewypłacalnością klientów.
Wzrost sprzedaży na rynku instalacyjno-grzewczym w III kwartale 2021 roku można szacować na poziomie 8-10%, ale nie brakowało opinii o wzrostach powyżej 10% wartościowo.

Sytuacja w wybranych grupach produktowych

Sprzedaż urządzeń i elementów instalacji grzewczych w III kwartale 2021 roku, przebiegała podobnie jak we wcześniejszych kwartałach w większości podstawowych grup produktowych pozytywnie. Oczywiście struktura sprzedaży była pod wpływem różnych czynników, jednak ogólne trendy zostały utrzymane, a zmiany które nastąpiły miały charakter pozytywny, chociaż dały się zauważyć pewne sygnały o zmniejszeniu dynamiki wzrostu sprzedaży.
Niespodzianką była kontynuacja wzrostu sprzedaży gazowych wiszących kotłów konwencjonalnych, oczywiście odnosi się do niskiej bazy ilościowej, a jest obserwowane już od IV kwartału 2020. Niemniej jednak obraz struktury sprzedaży wskazuje, że sprzedawało się to, co było dostępne w magazynie, stąd np. wzrosty sprzedaży w grupach urządzeń, które wcześniej notowały spadki i zalegały w magazynach.
W dalszym ciągu można było zauważyć stabilny wzrost sprzedaży w kondensacyjnych kotłach gazowych, co jest bardzo znaczące biorąc pod uwagę wysoką bazę odniesienia z poprzednich kwartałów 2020 i już tradycyjnie bardzo duży wzrostach w grupie powietrznych pomp ciepła. Także w pompach ciepła gruntowych nastąpiły kilku- kilkunastoprocentowe wzrosty sprzedaży.
Ogólnie rośnie coraz bardziej zainteresowanie wykorzystaniem OZE na cele grzewcze. Wzrosła ponownie sprzedaż kolektorów słonecznych, ale większość producentów już sygnalizowała wzrosty sprzedaży w okresie, który tradycyjnie ze względów pogodowych nie jest sezonem na sprzedaż tych urządzeń. Także producenci kotłów na paliwa stałe sygnalizowali dwucyfrowe wzrosty na poziomie od 20 do 40%, dzięki wzrostom sprzedaży kotłów na pelet.
W grupie kotłów na węgiel i jego pochodne, nastąpiły niewielkie wzrosty, ale biorąc pod uwagę, że część producentów wycofała się z produkcji tych urządzeń, wzrosty mogą być wynikiem pokrycia tego zapotrzebowania przez tych, którzy mają je w ofercie, natomiast brak jest wiarygodnej statystyki monitoringu rynku, która mogłaby w obiektywny sposób określić tendencje rynkowe. Wzrosty nastąpiły nawet w kotłach olejowych, co było kontynuacją I i II kwartału. Zanotowano znaczne wzrosty w grupie gazowych kondensacyjnych kotłów stojących, także tych większej mocy. Widać też konsekwentne większe zainteresowanie układami hybrydowymi zarówno kotłów gazowych z pompami ciepła, chociaż w liczbach jeszcze nie są to duże ilości oraz w układach kocioł gazowy-kolektory słoneczne, gdzie widoczny jest duży wzrost takich instalacji. Pojawiły się nowe realizacje z udziałem kolektorów hybrydowych PVT. W grupie głównych elementów instalacji do ogrzewania powierzchniowego, też widać wzrosty od kilku do ponad 20%. W niektórych elementach jednak widać spore spadki, co raczej nie wskazuje na tendencję spadku zainteresowania tą grupą produktową, a na braki możliwości realizacji zamówień z uwagi na problemy z dostawą mosiądzu i polietylenu, co jest zależne od doboru technologii wykonania.

W grupie kotłów wiszących konwencjonalnych nastąpił dalszy, ale już mniejszy wzrost ok. 9%, który jeszcze w I kwartale 2021 osiągnął wynik 53%, jak także w grupie kotłów stojących nastąpił wzrost na poziomie ok. 63% w porównaniu do III kw. 2020 r. Zmiany procentowe odnoszą się do niskiej wartości bazowej. Sprzedaż nawet kilku sztuk mniej lub więcej daje widoczny efekt zmiany liczony w procentach. Nie zmienia to faktu, że jest to nieoczekiwane zjawisko, które można wytłumaczyć wzmożonym rynkiem wymian i czyszczeniem, przy okazji braku towaru, magazynów z tego, co tam zalegało od miesięcy. Można to wytłumaczyć także potrzebą wymiany zamontowanych w latach 90. konwencjonalnych kotłów gazowych we wspólnotach mieszkaniowych, gdzie przeróbka instalacji stanowiłoby duże wyzwanie finansowe i techniczne. Taki wybór był z pewnością podyktowany zbyt niskimi zasobami finansowymi, żeby przeprowadzić prace modernizacyjne, pozwalające na wymianę urządzenia konwencjonalnego na kondensacyjne.
W całościowej masie sprzedaży kotłów gazowych, udział kotłów konwencjonalnych jest zaledwie kilkuprocentowy.
W III kw. 2021 r. odnotowany został ponowny znaczący wzrost sprzedaży (14%) wiszących kotłów kondensacyjnych w porównaniu do III kw. 2020, przy 29% wzroście sprzedaży kotłów z zabudowanym zasobnikiem ciepła (tzw. „lodówek”). Gazowe kotły kondensacyjnie obecnie sprzedają się głównie na wymianę starych urządzeń grzewczych w budynkach podłączonych do sieci gazowej.
Coraz częściej klienci końcowi pytają się o kwestie związane z późniejszą eksploatacją, dostępnością serwisu i automatyką przez co coraz częściej są gotowi dopłacić więcej na etapie inwestycyjnym, żeby mieć spokój później podczas eksploatacji kotła. Rynek gazowych kotłów wiszących został praktycznie zdominowany przez urządzenia kondensacyjne i stanowi ponad 95% rynku kotłów gazowych. Jest to obecnie podstawowe urządzenie grzewcze sprzedawane w największej liczbie. W przypadku kotłów stojących o większej mocy tj. powyżej 50 kW nastąpił wzrost na ok. 9% w segmencie kotłów kondensacyjnych wiszących oraz 20% w segmencie kotłów stojących.
W grupie kotłów olejowych odnotowano wzrost sprzedaży o ok. 25%, co też stanowi niespodziankę i może mieć podłoże podobne jak w większości innych urządzeń grzewczych. Przy czym, wzrost sprzedaży w wypadku kotłów konwencjonalnych wyniósł 15%, a w wypadku kotłów kondensacyjnych nastąpił wzrost na poziomie 29%. Można zakładać, że dotychczasowi użytkownicy kotłów olejowych, które nigdy nie należały do tanich urządzeń, korzystają z boomu w obawie, że dostępność tych urządzeń będzie w przyszłości ograniczona.

Podobnie jak w innych grupach urządzeń grzewczych widoczne było większe zainteresowanie zakupem kotłów grzewczych na paliwa stałe.
Dalej zmniejsza się udział kotłów węglowych pomimo sygnalizowania pewnych wzrostów kotłów na ekogroszek w II kwartale. Wsparcie dla kotłów na ekogroszek w ramach programu Czyste Powietrze ma być wstrzymane z końcem 2021 roku, co może być też motywacją do ostatnich zakupów tych urządzeń. Dla kotłów na biomasę III kwartał zamknął się bardzo dobrze, z dwucyfrowymi wzrostami na poziomie powyżej 30%. Taka ocena rynku może wydawać się znacznie zaniżona z uwagi na sprzedaż kotłów pozaklasowych w tzw. szarej strefie, czego nie obejmuje żadna statystyka czy monitoring rynku. W III kwartale notowano dalszy wzrost zainteresowania kotłami na pelet, które zwiększyły wyraźnie swój udział rynkowy w grupie kotłów na paliwa stałe. W tej grupie produktowej zamówienia także są realizowane z pewnym opóźnieniem, z uwagi na możliwości produkcyjne zakładów i dostęp do surowców oraz brak wykwalifikowanej siły roboczej. Ogólnie, podwyżki cen i zwiększone zakupy spowodowały znaczny wzrost obrotów. Widać także wśród producentów kotłów na paliwa stałe tendencję do wprowadzania do oferty innych produktów i nowoczesnych źródeł ciepła.

W III kwartale 2021 roku kontynuowany był dalszy trend wzrostowy w grupach nowoczesnych zaawansowanych urządzeń grzewczych zasilanych energią elektryczną, takich jak pompy ciepła czy nowoczesne przepływowe kotły grzewcze. Pompy ciepła odnotowały 24% wzrost sprzedaży, ale liczba ta może być niedoszacowana, z uwagi na to, że na rynku pojawiło się szereg producentów pomp ciepła produkujących na małą skalę oraz pojawił się import pomp ciepła z Chin. Także wśród dostawców pomp ciepła były widoczne duże problemy z realizacja dostaw. Często więc stosowano zamienniki, nawet zamieniając pompy powietrzne na gruntowe, które akurat były dostępne.
Na dostawę pompy ciepła trzeba było czekać często powyżej miesiąca. Pompy gruntowe odnotowały wzrost na poziomie prawie 10%. Ponownie rekordzistami we wzrostach sprzedaży są pompy powietrzne typu monoblok (od kilkudziesięciu procent do ponad dwukrotności w zależności od kategorii i mocy) oraz pompy powietrzne typu split ze wzrostami na poziomie kilkudziesięciu procent. Wzrasta także w dalszym ciągu zainteresowanie pompami ciepła jako urządzeniami pracującymi w układach hybrydowych z gazowymi kotłami grzewczymi, wzrost sprzedaży takich układów wyniósł ponad 26%.
Widoczny był dalszy wzrost zainteresowania kotłami elektrycznymi z uwagi na łatwość montażu i koszty instalacji, dynamika sprzedaży w III kwartale 2021 roku osiągnęła poziom ok. 50%. Pewne osłabienie dynamiki sprzedaży było spowodowane dużym wzrostem cen energii elektrycznej oraz niepewnością co do wsparcia dla instalacji fotowoltaicznych. Do tego dochodzą: niski poziom dofinansowania, długi okres oczekiwania na podniesienie przydziałowej mocy dla celów ogrzewania, niestabilna sytuacja przepisów dla prosumentów, straszenie prosumentów nieopłacalnością posiadania PV.

Nastąpił także pewien wzrost sprzedaży (10-15%) przepływowych elektrycznych podgrzewaczy do c.w.u.
Nastąpił ponowny wzrost sprzedaży kolektorów słonecznych (ok. 17%.) W skali trzech kwartałów, wzrost osiągnął poziom ok. 15% i prawdopodobnie utrzyma się do końca roku. Dominują kolektory płaskie. Powoli zmienia się struktura sprzedaży tych urządzeń, III kwartał 2021 był kolejnym ze zwiększaniem znaczenia sprzedaży detalicznej, która jest jednak daleka od poziomu pozwalającego mówić o stabilności tego segmentu rynku. W dalszym ciągu dominuje rynek projektów przetargowych na tego typu instalacje. Także w tej grupie produktowej, producenci zgłaszali problemy z dostawami komponentów i surowców do wytwarzania kolektorów słonecznych. Widoczne zaczynają być instalacje złożone z kolektorów hybrydowych – formy kogeneracji opartej na energii słonecznej.

Rynek przepływowych gazowych podgrzewaczy do ciepłej wody użytkowej po stosunkowo sporych wzrostach w trzech kwartałach 2020 roku, w III kwartale 2021 roku odnotował spadek na poziomie 13%. Można przyjąć, że ta technologia wytwarzania ciepłej wody użytkowej jest coraz bardziej wypierana przez inne źródła. Tego typu urządzeń nie montuje się już w nowym budownictwie, istnieje tylko rynek wymian.

Grzejniki stalowe kontynuowały odbicie sprzedaży po stabilnym I kwartale, co zaowocowało wynikiem o 14-15%% wyższym niż w Q3 2020. Po trzech kwartałach, wzrost sprzedaży grzejników stalowych osiągnął także 15%. Ceny stali doszły do spodziewanych wcześniej wysokich poziomów, co skutkowało kolejnymi podwyżkami cen grzejników. Powoli stabilizuje się dostępność surowca (m.in. ze względu na zdecydowanie mniejszy popyt ze strony przemysłu motoryzacyjnego – problemy z półprzewodnikami), jednak nie ma to póki co wpływu na poziom cenowy, który nadal pozostaje bardzo wysoki. W wypadku grzejników aluminiowych nastąpił wzrost sprzedaży o ok. 10%.

Segment ogrzewania płaszczyznowego oraz systemów rurowych dotknięty został dużymi problemami, przede wszystkim ze względu na ogromne braki w dostępności surowców, co skutkowało/cały czas skutkuje znacznie wydłużonymi terminami dostaw oraz ich ograniczeniem. Mimo to widać, że konsekwentnie umacnia się tendencja coraz większego udziału w rynku zastosowania ogrzewania powierzchniowego, którego wzrost sprzedaży w III kw. 2021 r. można szacować na poziomie 20-50%.
Asortyment uzupełniający, zasobniki, ogrzewacze pojemnościowe oraz przepływowe również z niewielką tendencją wzrostową na poziomie 10% z powodu problemów z surowicami do ich produkcji i wydłużonymi terminami dostaw. Najprawdopodobniej powodem jest wzrost inwestycji domów jednorodzinnych oraz zmiany zachodzące pod kątem wykorzystywanych źródeł ciepła oraz coraz większa liczba modernizacji (udział około 30%). Warty odnotowania jest wzrost zainteresowania o 15% zbiornikami dwuwężownicowymi, co jest pochodną wzrostu sprzedaży instalacji kolektorów słonecznych. Widoczny był ponownie prawie 30% wzrost sprzedaży w III kwartale buforów bezwężownicowych.
Sprzedaż innych elementów instalacyjnych wartościowo osiągnęła wzrost rzędu 20-40%.

Bezpłatna prenumerata