Kolektory słoneczne: ocena rynku europejskiego w 2020

Wstępne wyniki dla europejskiego rynku ciepła słonecznego wskazują, że pomimo wzrostu całkowitej mocy zainstalowanej, sprzedaż kolektorów słonecznych rok do roku będzie miała ujemny wynik. Imponujący wzrost na rynkach takich, jak Niemcy i Holandia pokazuje, że odpowiednie środki polityczne są skuteczne nawet w okresach pandemii, co pozwala zwiększyć odporność sektora i przyczynić się do jego dynamicznego rozwoju.

Wyniki trzech największych rynków europejskich pomagają wyjaśnić oczekiwania wobec rynku 2020. Niemcy, Grecja i Polska stanowiły w 2019 r. 51% całego rynku ciepła słonecznego w Europie, z ponad 810 MWTh nowo zainstalowanej mocy. Na podstawie wyników z tych krajów, ocenia się wzrost ogólnej zainstalowanej mocy, ponieważ te trzy rynki w połączeniu mają wzrost o prawie 10% produkcji ciepła pochodzącego z energii słonecznej.
Sytuacja dotycząca sprzedaży w 2020 rok w odniesieniu do 2019 roku jest jednak inna, negatywne wyniki w 2020 roku zanotowała Grecja (-15,7%) i Polska (-44%), wyjątkowym zaś wzrostem nowo zainstalowanych systemów mogą pochwalić się Niemcy (+25,9%). Sumując wyniki Niemiec, Polski i Grecji, te trzy kraje liczone łącznie zmniejszyły sprzedaż rok do roku o 0,6%.

Niemiecki wzrost bardzo znaczący

Nowo zainstalowana moc kolektorów słonecznych w Niemczech osiągnęła najwyższy wzrost od ostatniego spektakularnego wzrostu, który miał miejsce w 2008 roku. Sprzedaż kolektorów słonecznych pod względem wydatku cieplnego (kWhTh) wzrosła o 26%, przekraczając 450 MWTh. Pod względem liczby zainstalowanych systemów rynek zanotował wzrost o 17%, co przekłada się na 83 000 nowych instalacji kolektorów słonecznych pozyskujących ciepło słoneczne na cele grzewcze i przygotowania ciepłej wody użytkowej. To dało całkowitą liczbę instalacji słonecznych zainstalowanych w Niemczech do około 2,5 miliona, zgodnie zdanymi opublikowanymi przez BDH i BSW Solar.

Oba stowarzyszenia – SPIUG i Solar Heat Europe – postrzegają główną przyczynę pozytywnego trendu w znacznie ulepszonym programie dotacji pod nazwą „Ogrzewanie z odnawialnymi źródłami energii”, który wszedł w życie na początku 2020 r. w ramach przyjętego w Niemczech pakietu klimatycznego. Program promuje między innymi układy hybrydowe, polegające na połączeniu technologii gazowego kotła kondensacyjnego i słonecznego systemu pozyskującego ciepło poprzez kolektory słoneczne dotacją o maksymalnej wysokości 45%.
Od stycznia 2021 r. niemiecki rząd połączył wszystkie dotacje na budynki energooszczędne i przyjazne dla klimatu systemy grzewcze w nowej federalnej dotacji budynków efektywnych energetycznie (BEG). Wsparcie to pozwala na przykład na to, aby doposażenie istniejącego systemu grzewczego w instalację wykorzystującą kolektory słoneczne do pozyskiwania ciepła kwalifikowało się do dofinansowania w wysokości 30% kosztów kwalifikowanych. Można to zwiększyć do 40%, jeśli stary kocioł gazowy jest również zastąpiony przez bardziej efektywne energetycznie urządzenie, np. kocioł kondensacyjny. Należy również podkreślić, że są rozważanie inne ważne środki działania, w szczególności opłaty za emisję CO2, które mają rosnąć z roku na rok, co będzie prowadzić do wzrostu kosztów związanych ze stosowaniem paliw kopalnych.
Przykład ten jest również brany pod uwagę przez inne kraje, które pozostają w tyle pod względem wsparcia dla słonecznego ciepła cieplnego, w szczególności w porównaniu z innymi rozwiązaniami odnawialnymi, takimi jak np. fotowoltaika, które tworzą nierówne warunki wsparcia dla różnych rozwiązań opartych na odnawialnych źródłach energii. Jeśli chodzi o prognozowanie wyników w 2021 r. w Niemczech, są one bardzo pozytywne.

Przechodząca chmura nad słoneczną Grecją

Grecja jest drugim co do wielkości rynkiem kolektorów słonecznych w Europie i co ciekawe rynek ten charakteryzował się niezwykłą ewolucją, ustanawiając rekord stałego wzrostu w ciągu ostatniej dekady.

Skutki pandemii w 2020 roku w Grecji dały się odczuć w sektorze kolektorów słonecznych, w roku ubiegłym sprzedaż spadła o 15,7% w stosunku do 2019 roku, nawet jeśli całkowita zainstalowana moc wzrosła o 2,5%.

W rzeczywistości sprzedaż w 2020 r. rozpoczęła się w dobrym tempie, co prognozowało bardzo dobry wynik na koniec roku. Spadek ten był głównie wynikiem pierwszego lockdownu na wiosnę 2020 roku, co w rezultacie zaowocowało spadkami o około 50% w kwietniu i maju 2020 roku. Miało to negatywny wpływ także na inne miesiące, ale już w mniejszym stopniu. Wynika to ze specyfiki rynku greckiego, na którym dość istotna jest sprzedaż przez wyspecjalizowane kanały sprzedaży, czyli hurtownie instalacyjne. I nie można tego w pełni zastąpić innymi kanałami, w tym sprzedażą online. Ponadto skutki pandemii w ogólnej działalności gospodarczej spowodowały, że sprzedaż na rzecz sektora turystycznego (hotele, restauracje) została bardzo zredukowana.
Z drugiej strony, początkowe liczby wskazują, że eksport kolektorów słonecznych z Grecji był stabilny, z niewielkim wzrostem sprzedaży kolektorów słonecznych i większym wzrostem dla zasobników ciepła.
Oczekiwania na rok 2021 są pozytywne, a gracze rynkowi spodziewają się ponownych wzrostów sprzedaży w tym roku. Ponadto rząd grecki analizuje środki mające na celu promowanie wykorzystania systemów pozyskiwania ciepła za pomocą kolektorów słonecznych w ramach swoich planów dotyczących celów klimatycznych. Można oczekiwać, że zwróci większą uwagę na sektor, w którym greckie przedsiębiorstwa i produkty są punktem odniesienia w Europie i na świecie.

Polska ochładza się i pragnie słonecznego ciepła

Polski rynek ciepła słonecznego w ostatnich latach przeżywał niezwykłą ewolucję, awansując do europejskiej trójki pod względem nowo zainstalowanej mocy kolektorów słonecznych, w przytłaczającej mierze opartej na polskich producentach kolektorów.

Ocenia się się, że całkowita zainstalowana moc spadła, a sprzedaż w 2020 roku spadła o 44%, utrzymując się nieco powyżej 160 000 m2 (112 MWTh). Obniżka ta była w dużej mierze oczekiwana, z powodu zakończenia regionalnych programów wsparcia, które w dużej mierze korzystały z dostępnych europejskich funduszy rozwoju regionalnego. Zmiana ta wpłynęła w szczególności na instalację większych systemów oraz projektów gminnych.

Rynek detaliczny jest w Polsce raczej ograniczony i został w dużej mierze dotknięty polityką promującą elektryfikację, ale także wcześniejszym dynamicznym rozwojem rynku opartym na dużych projektach dotowanych, co doprowadziło praktycznie do likwidacji tego kanału dystrybucji na rzecz sprzedaży bezpośredniej przez producentów do instalatorów biorących udział w przetargach.
W związku z tym rynek ten może w dużej mierze skorzystać z odpowiedniej polityki i systemów wsparcia, które mają promować szersze wykorzystanie efektywnych energetycznie instalacji i rozwiązań w zakresie ciepła opartych na odnawialnych źródłach energii, które mogą przyczynić się do lepszej jakości powietrza i obniżenia emisji CO2 . Rozwiązaniem byłaby promocja w ramach przeprowadzanych w budynkach modernizacji istniejących nieefektywnych instalacji grzewczych, rozwiązań hybrydowych instalacji kolektorów słonecznych z gazowymi kotłami kondensacyjnymi, co pozwoliłoby na proste zwiększenie udziału OZE w budynkach, oraz ograniczenie emisji CO2 poprzez zwiększenie wykorzystania ciepła słonecznego w ogrzewaniu i zmniejszenie czasu pracy kotła gazowego tylko do okresu, kiedy byłoby to niezbędne dla zapewnienia komfortu cieplnego w okresie zwiększonego zapotrzebowania na ciepło. Innym rozwiązaniem mogłoby być wsparcie dla wykorzystania kolektorów słonecznych w nowych budynkach, oraz w termomodernizacji budynków i zaliczenie instalacji kolektorów słonecznych także jako elementów systemów hybrydowych, czyniąc je równym priorytetem dla innych rozwiązań, takich jak np. pompy ciepła. Miałoby zasadnicze znaczenie dla odbudowy stabilnego rynku kolektorów słonecznych i bardziej zrównoważonego podejścia do dekarbonizacji sektora ciepłowniczego w Polsce.
Ponadto, dla odbudowy stabilnego rynku detalicznego , ważne jest odnowienie współpracy z hurtowniami instalacyjnymi dla obsługi tzw. daily business.
Żródło: Materiał prasowy SPIUG i Solar Heat Europe