Zima niestraszna przydomowym oczyszczalniom ścieków

Indywidualne systemy oczyszczalnia ścieków zainstalowane w gospodarstwach domowych pozbawionych dostępu do kanalizacji zbiorczej mają za zadanie pracować przez cały rok, niezależnie od pory roku czy też temperatury zewnętrznej. Wielu potencjalnych inwestorów oraz użytkowników oczyszczalni – przy okazji jej zakupu lub już podczas korzystania z niej – zastanawia się nad jej skutecznością i bezpieczeństwem w okresie zimowym. Jako doświadczeni instalatorzy oraz serwisanci możemy takich klientów uspokoić. Jeżeli bowiem oczyszczalnia – drenażowa czy też pełnobiologiczna – została prawidłowo zainstalowana, wówczas nie powinna stanowić najmniejszych powodów do zmartwień.

* autorzy publikacji: Mikołaj Rogasik, Mariusz Piasny

Temperatura ścieków

Temperatura dopływających do oczyszczalni ścieków bytowych wynosi kilkanaście, a czasami nawet w okolicy 20^oC, natomiast temperatura ścieków w zbiorniku utrzymuje się na poziomie około 10°C. Zarówno w osadniku gnilnym oczyszczalni drenażowej, jak i w zbiorniku oczyszczalni pełnobiologicznej zachodzą procesy prowadzące do podniesienia temperatury ścieków.

Flora bakteryjna

Równocześnie ze spadkiem temperatury rośnie rozpuszczalność niezbędnego do życia bakterii tlenu – jest to dobra wiadomość dla użytkowników biologicznych oczyszczalni ścieków. Mimo możliwości częściowego obniżenia ilości bakterii w zbiorniku podczas okresu zimowego, ich metabolizm będzie funkcjonował dzięki obecności dobrze rozpuszczonego w ściekach tlenu. Aby doszło do sytuacji całkowitego zatrzymania procesów wywoływanych przez bakterie w wyniku obniżenia się temperatury, musiałaby ona spaść przynajmniej do kilku stopni Celsjusza. Jak już wyżej opisano, taka sytuacja nie ma miejsca w poprawnie pracującej oczyszczalni ścieków. Oczywiście w przypadku oczyszczalnia drenażowych należy pamiętać o stosowaniu odpowiednich preparatów zgodnie z zaleceniami producenta.

Zbiornik oczyszczalni

Podczas doboru i zakupu zbiornika oczyszczalni przydomowej należy zwrócić uwagę na jego konstrukcję. Istotnym elementem zbiornika – szczególnie ważnym zimą – są przegrody, deflektory lub inne elementy, które zapobiegają przepływowi ścieków przez osadnik na zasadzie tzw. „krótkiego spięcia”. Zjawisko polega na tym, że pomiędzy ściekami dopływającymi z budynku, a tymi  znajdującymi się w zbiorniku występuje różnica temperatury, a co za tym idzie również gęstości. Skutkuje to tym, iż cieplejsze ścieki mogą przepłynąć z dopływu do odpływu bez zmieszania ze ściekami w zbiorniku i co za tym idzie, wymaganego przetrzymania w osadniku gnilnym. Osadnik wyposażony w przegrody nie pozwala na doprowadzenie do tego zjawiska, umożliwiając jednocześnie odpowiedni stopień sedymentacji zanieczyszczeń znajdujących się w ściekach. Podczas doboru osadnika warto dowiedzieć się również o możliwe, maksymalne przykrycie gruntem. Jeśli będzie ono zbyt małe np. 0,5 m to prawie pewna będzie konieczność montażu pompowni ścieków, a zwierciadło ścieków w osadniku może znajdować się powyżej głębokości przemarzania i wówczas możliwe jest  powstanie warstwy lodu wewnątrz zbiornika. Przy płytkim montażu osadnika można dodatkowo zabezpieczyć jego górną część warstwą odpornego na wilgoć styropianu o grubości 5-10 cm. Podczas samego montażu zbiornika należy zwrócić uwagę na to, aby pokrywy były usytuowane w taki sposób, by również w okresie zimy, kiedy otaczająca je ziemia będzie zmarznięta, możliwe było ich otwarcie. Może to być konieczne np. w celach serwisowych lub niezbędne w przypadku wywozu osadu zgromadzonego w osadniku.

Rurociągi

Głębokość ułożenia rurociągów kanalizacji zewnętrznej jest bardzo mocno zdeterminowane głębokością zakończenia instalacji wewnętrznej, jednakże zazwyczaj zagłębienie rurociągów jest wystarczające, aby jej przykrycie zapewniło bezpieczeństwo przed przemarzaniem. Niestety niekiedy troska o ten aspekt zostaje przesadzona i rura odpływowa z budynku ułożona jest bardzo głęboko np. pod ławą fundamentową. Taka sytuacja bardzo komplikuje dobór i montaż systemu oczyszczania ścieków. Bezwzględnie potrzebne są wówczas przepompownie. Jednak głębokość ułożenia rurociągów to nie jedyny aspekt montażowy, o którym należy pamiętać; kolejnym jest staranność wykonania odpowiednich spadków rur.  Ścieki muszą swobodnie spływać, gdyż w wyniku zbyt małych spadków może dochodzić do gromadzenia się w rurach zanieczyszczeń i ścieków.  Przy równoczesnym płytkim przykryciu rurociągów szybko dojdzie do wychłodzenia ścieków i w skrajnych przypadkach doprowadzić to może do pęknięcia rurociągu. Płytko ułożony rurociąg trzeba dodatkowo zabezpieczyć izolacją termiczną.

Pompownia

Jeżeli potrzeba podniesienia ścieków na wyższy poziom, wtedy stosuje się pompownie przed lub za zbiornikiem przydomowej oczyszczalni. Należy pamiętać o tym, że i ten element  systemu ma za zadanie pracować przez cały rok. Dlatego też należy przewidzieć taki układ, który m.in. zapobiegnie zatrzymaniu ścieków w rurociągu po zakończeniu pompowania. Mogłoby to doprowadzić do zamarznięcia ścieków wewnątrz rurociągu. W celu ochrony rurociągów należy ustawić rurę tłoczącą ze spadkiem w kierunku przepompowni oraz nie stosować zaworów przeciwzwrotnych.

Układ rozsączania

Układ rozsączania, podobnie jak inne elementy przydomowej oczyszczalni musi zostać przykryty odpowiednią warstwą gruntu głównie ze względu na przemarzanie. Większość systemów rozsączających zabezpieczana się geowłókniną przed zanieczyszczeniem wnętrza np. rur lub skrzynek rozsączających, jednak materiał ten także stanowi dodatkowe zabezpieczenie przed niską temperaturą. Ścieki dopływające do układu rozsączającego mają temperaturę około 6-10°C, jednak praca oczyszczalni drenażowej oparta jest nie tylko na zatrzymaniu zanieczyszczeń w zbiorniku, ale również na doczyszczeniu w gruncie poprzez żyjące w nim bakterie. Zbyt płytko umieszczony drenaż będzie dostarczał podczyszczone w osadniku ścieki do wychłodzonej warstwy gruntu, w której nastąpiło znaczne obniżenie metabolizmu bakterii. Taka sytuacja może prowadzić do wydobywania się nieprzyjemnych zapachów z oczyszczalni. Układ rozsączający powinien być zakopany minimum około 50-60 cm pod powierzchnią terenu – w zależności od głębokości przemarzania gruntu na danym terenie.

Aby  proces doczyszczania ścieków w gruncie następował prawidłowo, to każdy układ rozsączania musi być wyposażony w wentylację. Jego montaż powinien być tak wykonany, aby otwory znajdywały się na wysokości umożliwiającej przepływ powietrza nawet w momencie, gdy na terenie działki zalegać będzie pokrywa śnieżna. Wysokość ta będzie się różnić w zależności od lokalizacji i warunków pogodowych. W przypadku oczyszczalni pełnobiologicznych, gdzie całość oczyszczalnia zachodzi w zbiorniku, a oczyszczone ścieki kierowane są do układu rozsączania, to taki układ, niezależnie od tego czy są to skrzynki rozsączające, pakiety, tunele czy studnie chłonne również powinien być wyposażony w kominek wentylacyjny w celu wywołania prawidłowego przepływu powietrza w całym układzie.

Kopiec filtracyjny

W przypadku, kiedy ze względu na np. wysoki poziom wody gruntowej trzeba wykonać kopiec filtracyjny w taki sposób, aby znajdujący się w nim układ rozsączania był zabezpieczony przed wpływami niskiej temperatury. Newralgicznym punktem przy tego typu układzie może być przewód tłoczny, który musi w pewnym miejscu zacząć biec w górę. Najlepiej wykonać ten element już w kopcu, aby nie wypłycać rury tłocznej narażając ją na niską temperaturę. Miejsca szczególnie narażone na przemarzanie należy dodatkowo zabezpieczyć.

Jak widać w powyższym artykule, bezpośredni wpływ na funkcjonowanie przydomowej oczyszczalni ścieków w okresie zimowym mają wszystkie czynności poprzedzające użytkowanie systemu, czyli odpowiedni dobór i montaż systemu. Jeśli zbiornik i układu rozsączania zostaną zainstalowane właściwie – zgodnie z wytycznymi danego producenta i ogólnymi zasadami prac ziemnych – nie powinna nastąpić żadna awaria systemu. Przydomowa oczyszczalnia ścieków jest ściśle związana z egzystencją człowieka, więc powinna pracować bezawaryjnie przez 365 dni w roku.