Wymogi prawne dotyczące przydomowych oczyszczalni ścieków

Autor:
dr inż. Katarzyna Umiejewska
Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Środowiska, Zakład Zaopatrzenia w Wodę i Odprowadzania Ścieków
Autorka pracy doktorskiej pt. Racjonalne rozwiązania unieszkodliwiania ścieków powstających na terenach położonych poza zasięgiem kanalizacji. Współautorka podręczników akademickich pt. Technologia osadów ściekowych oraz Oczyszczanie ścieków przemysłowych.

Możliwość zastosowania przydomowej oczyszczalni ścieków określona została w ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne, która w art. 42 ust. 4 podaje, że indywidualny system powinien być stosowany w miejscach, gdzie budowa systemów kanalizacji zbiorczej nie przyniosłaby korzyści dla środowiska lub powodowałaby nadmierne koszty.

Sposoby na ścieki
Można rozważać trzy metody postępowania ze ściekami: oczyszczanie w oczyszczalniach zbiorczych lub przydomowych bądź gromadzenie w szczelnych zbiornikach bezodpływowych. Najkorzystniejszym ze sposobów jest odprowadzanie ścieków kanalizacją zbiorczą do centralnej oczyszczalni. Rozwiązanie to jest najwygodniejsze dla wytwórcy ścieków, umożliwia uzyskanie wysokiej efektywności oczyszczania, ogranicza miejsce zrzutu oraz powoduje łatwość nadzoru. Jednakże zgodnie z rozporządzeniem ministra środowiska z dnia 1 lipca 2010 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji Dz. U. 137 poz. 922 realizacja sieci kanalizacyjnej na obszarze aglomeracji z doprowadzeniem ścieków do oczyszczalni powinna być uzasadniona finansowo i technicznie, przy czym wskaźnik długości sieci obliczany jako stosunek przewidywanej do obsługi przez system kanalizacji zbiorczej liczby mieszkańców aglomeracji i niezbędnej do realizacji długości sieci kanalizacyjnej (łącznie z kolektorami i przewodami tłocznymi doprowadzającymi ścieki do oczyszczalni) nie może być mniejszy od 120 mieszkańców na 1 km sieci. Tak więc na obszarach gdzie wskaźnik ten jest, wskazane jest oczyszczanie ścieków w oczyszczalniach przydomowych bądź gromadzenie ich w zbiornikach bezodpływowych.

Przydomowe oczyszczalnie – kiedy zakładać?
Zastosowanie przydomowej oczyszczalni ścieków jest możliwe:
• w razie braku warunków przyłączenia sieci wodociągowej i kanalizacyjnej,
• jeżeli ilość ścieków nie przekracza 5 m3/ d. Jeżeli ilość ścieków jest większa od 5 m3/d, to ich gromadzenie lub oczyszczanie wymaga pozytywnej opinii właściwego terenowego inspektora ochrony środowiska.
Wyposażenie nieruchomości w przydomową oczyszczalnię ścieków bytowych stanowi sposób wykonania przez właścicieli nieruchomości obowiązku zapewnienia utrzymania czystości i porządku – zgodnie z wymaganiami ustawy z dnia 13 września 1996 r.
o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Jeżeli nieruchomość jest wyposażona w przydomową oczyszczalnię ścieków spełniającą wymagania określone w przepisach, przyłączenie nieruchomości do sieci kanalizacyjnej nie jest obowiązkowe.
Zgodnie z art. 39 ustawy – Prawo wodne zabrania się wprowadzania ścieków do ziemi, m.in.:
• jeżeli byłoby to sprzeczne z warunkami wynikającymi z istniejących form ochrony przyrody, utworzonych stref ochrony zwierząt łownych albo ostoi na podstawie ustawy o ochronie przyrody, a także stref ochronnych oraz obszarów ochronnych ustanowionych na podstawie ustawy – Prawo wodne,
• w nadmorskim pasie technicznym, utworzonym na podstawie przepisów o obszarach morskich RP i administracji morskiej,
• jeżeli stopień oczyszczania ścieków lub miąższość utworów skalnych nad zwierciadłem wód podziemnych nie stanowi zabezpieczenia tych wód przed zanieczyszczeniem,
• w odległości mniejszej niż 1 km od granic kąpielisk oraz plaż publicznych nad wodami.

Wymogi co do odprowadzania
Stosownie do treści art. 42 Prawa wodnego obiekt budowlany lub zespół takich obiektów, których użytkowanie jest związane z wprowadzaniem ścieków do wód lub do ziemi, nie może zostać oddany do użytkowania, jeżeli nie zostały spełnione wymagania, o których mowa w art. 76 ustawy Prawo ochrony środowiska. Nowo zbudowany lub zmodernizowany obiekt budowlany, zespół obiektów lub instalacja nie mogą być oddane do użytkowania, jeżeli nie spełniają wymagań ochrony środowiska, którymi są:
1) wykonanie wymaganych przepisami lub określonych w decyzjach administracyjnych środków technicznych chroniących środowisko,
2) zastosowanie odpowiednich rozwiązań technologicznych, wynikających z ustaw lub decyzji,
3) uzyskanie wymaganych decyzji określających zakres i warunki korzystania ze środowiska,
4) dotrzymywanie na etapie wymaganych prawem badań i sprawdzeń, wynikających z mocy prawa standardów emisyjnych oraz określonych w pozwoleniu warunków emisji.
Odprowadzanie ścieków do gruntu lub wody reguluje rozporządzenie ministra środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego.
Ścieki pochodzące z własnego gospodarstwa domowego lub rolnego mogą być wprowadzane do ziemi, w granicach gruntu stanowiącego własność wprowadzającego, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:
• ilość ścieków nie przekracza 5,0 m3/d,
• BZT5 ścieków dopływających jest redukowane co najmniej o 20%, a zawartość zawiesin ogólnych co najmniej o 50%,
• miejsce wprowadzania ścieków oddzielone jest warstwą gruntu o miąższości co najmniej 1,5 m od najwyższego użytkowego poziomu wodonośnego wód podziemnych.
Ścieki pochodzące z własnego gospodarstwa domowego lub rolnego mogą być wprowadzane do urządzeń wodnych, w granicach gruntu stanowiącego własność wprowadzającego, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:
• ilość ścieków nie przekracza 5,0 m3/d,
• ścieki odpowiadają wymaganiom dla oczyszczalni o RLM od 2000 do 9999 określonym w załączniku nr 1 do rozporządzenia (rozporządzenie ministra środowiska, 24 lipca 2006 r.),
• najwyższy użytkowy poziom wodonośny wód podziemnych znajduje się co najmniej 1,5 m pod dnem tych urządzeń.
Powyższych przepisów nie stosuje się do ścieków oczyszczanych w gruncie i odprowadzanych systemem drenażowym do śródlądowych wód powierzchniowych płynących oraz do ścieków wykorzystywanych rolniczo.

Miejsce dla oczyszczalni
Wymagania dotyczące usytuowania przydomowych oczyszczalni ścieków zawarte są w rozporządzeniu ministra infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie stanowią:
• przepływowe, szczelne osadniki podziemne, stanowiące część przydomowej oczyszczalni ścieków bytowych, służące do wstępnego ich oczyszczania, mogą być sytuowane w bezpośrednim sąsiedztwie budynków jednorodzinnych, pod warunkiem wyprowadzenia ich odpowietrzenia przez instalację kanalizacyjną co najmniej 0,6 m powyżej górnej krawędzi okien i drzwi zewnętrznych w tych budynkach,
• odległość studni dostarczającej wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi, niewymagającej, zgodnie z przepisami dotyczącymi ochrony ujęć i źródeł wodnych, ustanowienia strefy ochronnej, powinna wynosić – licząc od osi studni – co najmniej 30 m do najbliższego przewodu rozsączającego kanalizacji indywidualnej, jeżeli odprowadzane są do niej ścieki oczyszczone biologicznie w stopniu określonym w przepisach
dotyczących ochrony wód.