5 listopada 2014 roku Rada Miasta Krakowa przyjęła uchwałę, która określa zasady udzielania najnowszych dotacji celowych dla mieszkańców Miasta Krakowa w ramach Programu Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE).
Oczywiście Kraków to nie jedyne miasto, które ma poważny problem z jakością powietrza wynikającą z emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Przekroczenie stężeń pyłów zawieszonych (PM10, a szczególnie emitowanego przez kotły węglowe PM2,5 i benzo-a-pirenu) notowane jest w wielu miastach i gminach, szczególnie w uprzemysłowionych regionach na południu Polski. Przekroczenia te są stwierdzone w opracowywanych przez Samorządy Województwa Programach Poprawy Jakości Powietrza, one z kolei obligują gminy do opracowania PONE dla obszaru konkretnych miast/gmin. Opracowanie PONE ma bardzo duże znaczenie. Miasto/gmina oszacowuje skalę zmian, a następnie planuje i stara się o odpowiednie środki finansowe na zastąpienie przestarzałych indywidualnych węglowych systemów ogrzewania nowymi, proekologicznymi instalacjami grzewczymi.
PONE (Program Ograniczenia Niskiej Emisji) – co oznacza?
Za niską emisję uznaje się tzw. emisję komunikacyjną i emisję pochodzącą z lokalnych kotłowni węglowych i indywidualnych palenisk domowych opalanych węglem. Umownie do takich emiterów zalicza się wszystkie kominy o wysokości do 40 metrów, czyli wszystkie kotłownie domowe oraz większość obiektów komunalnych i użyteczności publicznej.
Obecnie wprowadzenie wysokich wymagań, m.in. w zakresie regulacji dotyczących pyłu zawieszonego PM2,5 i PM10 oraz CO2 podyktowane jest obowiązkiem przestrzegania Dyrektywy 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE).
Podstawowym celem Programu ONE (Programu Ograniczenia Niskiej Emisji) jest systemowe ograniczenie emisji substancji szkodliwych do atmosfery, poprzez kompleksową likwidację istniejących, nieefektywnych źródeł ciepła, głównie kotłów na węgiel i miał węglowy, które są podstawowymi „trucicielami” środowiska. Warto tutaj dodać, że w Polsce prawie 70% indywidualnych gospodarstw ogrzewanych jest właśnie kotłami na paliwa stałe, przy czym duża cześć z nich – nawet do 3 mln urządzeń – to stare węglowe kotły zasypowe o bardzo niskiej sprawności (dane raportu Instytutu Ekonomii Środowiska).
W ramach PONE użytkownicy starych kopcących kotłów mogą je wymienić na bardziej energooszczędne i ekologiczne urządzenia grzewcze jak kotły na gaz, olej czy elektryczne.
Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń jest możliwe również przez przyłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej i o ile jest to możliwe, najbardziej zalecane. Inny wariant to zastąpienie starych kotłów na paliwa stałe kotłami biomasowymi (na pellet, drewno), czy systemami OZE (pompy ciepła, kolektory słoneczne). Do efektu ochrony środowiska przyczynia się też termomodernizacja budynków.
W ramach PONE najwięcej dotychczas zamontowano jednak kotłów na… węgiel. Kotły te jednak muszą spełniać wysokie wymagania w zakresie emisji zanieczyszczeń.
Do czerwca 2015 r. dopuszczone jest instalowanie kotłów co najmniej klasy 4 (sprawność większa bądź równa 80%), a od lipca 2015 r. wyłącznie klasy 5 (sprawność większa bądź równa 87%).
Program Ograniczania Niskiej Emisji zależnie od miasta czy gminy może mieć różny fundusz, czas obowiązywania, zakres udzielania dotacji (np. w Krakowie w ramach najnowszego PONE nie ma dofinasowania do kotłów na węgiel, czy biomasę, także w Radomiu dotacji nie podlegają kotły na pelety). W Piekarach Śląskich z kolei podczas aktualnej edycji w ramach Programu Likwidacji Niskiej Emisji miasto uzyska z WFOŚiGW w Katowicach środki finansowe w wysokości 540 000 zł, które zostaną przeznaczone na następujące zadania termomodernizacyjne:
– wymianę 15 starych pieców węglowych na nowoczesne kotły gazowe – dotacja do 6000 zł;
– wymianę 10 starych pieców węglowych na ekologiczne kotły retortowe – dotacja do 6000 zł;
– ocieplenie 30 budynków mieszkalnych jednorodzinnych – dotacja do 9000 zł;
– montaż 20 kolektorów słonecznych – dotacja do 6000 zł.
W wielu gminach programy PONE już się zakończyły, w innych są w trakcie realizacji, jeszcze w innych dopiero w fazie przygotowania (ankietyzacji, opracowywania planów itp.). Na oficjalnej stronie PONE www.niskaemisja.pl można uzyskać szczegółowe informacje nt. programów. Warto też zorientować się w swoim Urzędzie Miasta lub Urzędzie Gminy czy taki program jest realizowany lub sprawdzić w Biuletynie Informacji Publicznej właściwym dla danego regionu.
Statystyki PONE na dzień 12.11.2014 r.
Efekt ekologiczny
Ograniczenie emisji o: 20 157,70 ton CO2/rok; 375,32 ton SO2/rok; 2 048,86 kg NOX/rok; 178,86 kg B(a)P/rok; 601,26 ton pyłu/rok.Efekt rzeczowy
Zlikwidowane stare kotły: 4125
Zamontowane:
– kotły węglowe: 3416 (najwięcej urządzeń firm: SAS, Kotrem, HKS Lazar, HEF),
– kotły gazowe: 686 (najwięcej urządzeń firm: Vaillant, Viessmann, Buderus),
– kotły olejowe: 10
– kotły na pellety: 11
– pompy ciepła: 2
l- układy solarne: 2450 (najwięcej urządzeń firm: WATT, Hewalex, Hartmann, Viessmann)
Termomodernizacje: 1552
Wymiana stolarki okiennej: 372
Oprócz PONE…
Inwestorzy, którzy chcieliby wymienić swój stary węglowy kocioł mogą skorzystać także z innych źródeł dotacji. Wśród nich są takie programy jak KAWKA (ze środków WFOŚiGW), czy dotacje w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych itp.
Dla mieszkańców wielu miast i gmin także przewidziane są dotacje w ramach np. Programów Priorytetowych. W Łodzi osoby fizyczne mogą skorzystać z dofinasowania na zakup i montaż urządzeń grzewczych (kotły , palniki, pompy ciepła oraz wykonanie i modernizacja wewnętrznej instalacji c.o. i c.w.u.). Dotacja nie może przekroczyć 40% kosztów kwalifikowalnych zadania. Kwota dotacji w formie częściowej spłaty kapitału kredytu bankowego w ramach programu wynosi do 20 000 zł dla jednej osoby na jedno zadanie.
Wiele miast czy gmin podejmuje też uchwały, na mocy których – tak jak np. w Warszawie – dofinansowywane są inwestycje wykorzystujące lokalne źródła energii odnawialnej (pompy ciepła, kolektory słoneczne…) np. ze środków stanowiących dochód budżetu miasta, z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska i administracyjnych kar pieniężnych. I tak w Warszawie dla jednostek wysokość dofinansowania może wynosić nawet do 80% rzeczywistych kosztów kwalifikowanych, podmioty zaś, czyli np. klient indywidualny może otrzymać zwrot kosztów do 40%.
Może więc nie tak ważne jest z jakiego programu dany inwestor skorzysta, ale na pewno najważniejsze jest, aby zachęcać mieszkańców do inwestowania w energooszczędne i ekologiczne źródła ciepła.
Kraków i najnowszy PONE
Przeanalizujmy na przykładzie Miasta Krakowa, jak w praktyce są formułowane wymagania PONE, kto i czego może się spodziewać, jak wysoką dotację można uzyskać?
Celem PONE jest ograniczenie emisji zanieczyszczeń, w tym zanieczyszczeń pyłowych, z pieców oraz kotłowni opalanych paliwem stałym (głównie węglem, miałem węglowym itp.), oraz ograniczenie emisji innych substancji powodujących przekroczenie standardów jakości powietrza w Krakowie. Dotacja jest przyznawana na wykonanie zadań w nieruchomościach położonych na terytorium Gminy Miejskiej Kraków.
Dotacja na co?
…na realizację zadań z zakresu ochrony środowiska, obejmujących:
– trwałą zmianę systemu ogrzewania opartego na paliwie stałym polegającą na podłączeniu do miejskiej sieci ciepłowniczej lub zainstalowaniu ogrzewania gazowego, elektrycznego, olejowego;
– podłączenie ciepłej wody użytkowej w związku z likwidacją palenisk lub kotłowni opalanych paliwami stałymi;
– instalację kolektorów słonecznych i pomp ciepła. Tu warunkiem otrzymania dotacji jest posiadanie jednego z proekologicznych systemów ogrzewania, a w przypadku posiadania pieców lub kotłowni opalanych paliwami stałymi ich likwidacja.
Beneficjentami PONE mogą być zarówno podmioty niezaliczone do sektora finansów publicznych (osoby fizyczne, wspólnoty mieszkaniowe, osoby prawne, przedsiębiorcy), jak i jednostki sektora finansów publicznych będące gminnymi lub powiatowymi osobami prawnymi.
Dotacja zostaje udzielona wyłącznie na dofinansowanie kosztów inwestycyjnych koniecznych do realizacji zadania. Szczegółowo określone zostały w programie zakres prac i urządzenia podlegające dotacji. Oczywiście uchwała zawiera też informacje dotyczące składania wniosków (zasad, wzorów, terminów itp.) oraz umowy, a następnie udzielania samej dotacji.
Najciekawsze jak zawsze dla beneficjentów są jednak dane dotyczące wysokości dotacji i tak np. podstawowa grupa, czyli beneficjenci niebędący przedsiębiorcami, czyli osoby fizyczne mogą uzyskać nawet do 100% poniesionych kosztów (dla wniosków kompletnych złożonych w latach 2014-2015), w kolejnych latach następuje ograniczenie do 80 % w 2016 roku, do 60% w 2017 r. i do 40% poniesionych kosztów dla wniosków kompletnych złożonych w roku 2018.
Dotację przyznaje się do kwoty:
1) 900 zł za każdy kW obliczeniowego zapotrzebowania na ciepło budynku (lokalu, pomieszczenia) określonego według normy PN-EN 12831 „Instalacje ogrzewcze w budynkach – Metoda obliczania projektowego obciążenia cieplnego” lub równoważnej, z zastrzeżeniem, że zapotrzebowanie na ciepło nie przekroczy 100 W/m2 ogrzewanej powierzchni, przy czym wielkość ogrzewanej powierzchni ustalana jest wyłącznie w stosunku do pomieszczeń faktycznie ogrzewanych przez likwidowane piece (paleniska) lub kotłownie (kotły centralnego ogrzewania) opalane paliwem stałym;
2) 900 zł za każdy kW mocy niezbędnej do przygotowania centralnej ciepłej wody użytkowej, określonej według normy PN-92/B-01706 „Instalacje wodociągowe – Wymagania w projektowaniu” lub równoważnej – w przypadku likwidacji palenisk lub kotłowni opalanych paliwami stałymi, służących do przygotowania ciepłej wody użytkowej;
3) 900 zł za każdy kW obliczeniowego zapotrzebowania na ciepło budynku (lokalu, pomieszczenia) określonego według normy PN-EN 12831 „Instalacje ogrzewcze w budynkach – Metoda obliczania projektowego obciążenia cieplnego” lub równoważnej – w przypadku instalacji pompy ciepła, przy czym zapotrzebowanie na ciepło nie może przekroczyć 100 W/m2 ogrzewanej powierzchni;
4) 1 000 zł za każdy metr kwadratowy powierzchni apertury – w przypadku zainstalowania kolektora słonecznego.
W uchwale podano też szczegółowe informacje odnośnie dotacji dla przedsiębiorców, dla osób prawnych, czy dla jednostek sektora finansów publicznych będących gminnymi lub powiatowymi osobami prawnymi.
Uchwała wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2015 r.
Wnioski złożone po 14 sierpnia 2014 r. będą rozpatrywane na zasadach obowiązujących w niniejszej uchwale.