Pompa ciepła u inwestora, czyli o co pytać projektanta i kierownika budowy

Planując ogrzewanie obiektu pompą ciepła warto usiąść razem z projektantem i kierownikiem budowy i przedyskutować kilka aspektów zarówno technicznych dotyczących samej instalacji, ale też omówić zakres doświadczenia zawodowego projektanta i kierownika budowy w tej dziedzinie, obowiązki stron, niuanse samej umowy.
Poniżej przykładowe zagadnienia do poruszenia w takich rozmowach.

Wspólnie z projektantem, czyli …faza projektu instalacji wewnętrznych i zewnętrznych

•  Czy OZC (Ogólne Zapotrzebowania na Ciepło) w projekcie zostało starannie policzone dla danej lokalizacji obiektu (usytuowanie geograficzne, nasłonecznienie). Czy obliczenia wykonano wg aktualnej normy:
• PN-EN 12831: 2006 Instalacje ogrzewcze w budynkach – Metoda obliczania projektowego obciążenia cieplnego,
• PN-B-03406: 1994 Obliczanie zapotrzebowania ciepła pomieszczeń o kubaturze do 600 m³.

•  Czy inwestor zaznaczył w umowie, że wartości temperatury w budynku (dzienna i nocna) mają być inne niż normatywne np. temperatura dzienna pomieszczenia +20^oC, natomiast nocna +18^oC. – (PN-82/B-02402, „Temperatury ogrzewanych pomieszczeń w budynkach”).
Temperatury te wpływają na OZC budynku – im wyższe temperatury w pomieszczeniu tym większe straty energetyczne budynku/wyższe zapotrzebowanie na energię. Skutkuje to często wyższymi temperaturami na zasilaniu systemu ogrzewania. W konsekwencji niższe COP pompy ciepła, SCOP systemu, a co z tym idzie wyższy rachunek za ogrzewanie (jak największy udział ogrzewania powierzchniowego – niskotemperaturowego).

•  Czy świadomie podjęto decyzje, w jakim trybie pompa ciepła ma pracować?
Samodzielnie – monowaletnie (jedyne źródło ciepła), czy z dodatkowym źródłem ciepła – biwalentnie (np. z grzałką elektryczną, kotłem gazowym, kotłem olejowym, kotłem stałopalnym, kominkiem z płaszczem wodnym)?

•   Jaki ma być udział dodatkowego źródła ciepła – do jakiej temperatury zewnętrznej pompa ciepła będzie jedynym źródłem ciepła?

•  Czy dla systemu biewaletnego – monoenergetycznego (pompa ciepła współpracuje z grzałką elektryczną), gdzie zastosowano pompę ciepła solanka/woda prawidłowo dobrano wymiennik gruntowy (poziomy lub pionowy), którego czas pracy będzie dłuższy niż w systemie monowalentnym?

•  Czy uwzględniono w projekcie zasobnik buforowy?
Zasobnik buforowy ma wpływ na:
• zapewnienie nominalnego (optymalnego) przepływu wody grzewczej przez skraplacz pompy ciepła,
• eksploatację i żywotność pompy ciepła,
• współpracę z dodatkowym/mi źródłem/ami ciepła (ochrona maksymalnej temperatury parownika),
• zapewnia i zabezpiecza optymalne rozmrażanie gazem gorącym dla pomp ciepła powietrze/woda,
• ewentualne wykorzystania drugiej taryfy energetycznej,
• wykorzystanie w przyszłości sytemu EVU-contakt – zdalne nadrzędne sterowanie przez zakłady energetyczne w celu lepszego wykorzystanie drugiej taryfy energetycznej,
• pracę w systemach Smart GRID (Smart Heat Pumps) – inteligentnego zarządzania sieciami energetycznymi.

Jest niezbędny przy kilku obwodach, strefach grzewczych/chłodzących, umożliwia bezawaryjną współpracę z dodatkowym/i źródłem/ami ciepła, szczególnie w systemach biwalentnych z temperaturami powyżej +60^oC.

•   Czy pompa ciepła ma również chłodzić, zapewniać w okresach letnich komfort użytkowania obiektu? Czy ma to realizować pasywnie, czy aktywnie?

•  Czy zaproponowane rozwiązanie rozprowadzenia ciepła (ogrzewanie powierzchniowe radiatorowe, nawiew) uwzględnia niskotemperaturowe źródło ciepła: pompę ciepła?

•   Czy projektant zaproponował zwiększony udział ogrzewania powierzchniowego?
Czym większy udział ogrzewania powierzchniowego, tym wyższy współczynnik SCOP, a niższe roczne koszty eksploatacyjne.

•   Czy w przypadku zastosowania ogrzewania ściennego na powierzchni zewnętrznej przegrody/ściany zewnętrznej zalecono zwiększenie grubości izolacji przegrody, ściany w celu zmniejszenia strat cieplnych (po stronie zewnętrznej – aspekt miejsca wystąpienia punktu rosy)?

•  Czy projektując instalację, oszacowano/określono współczynnik SCOP, korzystając np. z programu WP-OPT lub innego?
Pozwala on określić szacunkowe koszty eksploatacyjne w skali roku oraz sezonowy współczynnik efektywności energetycznej całego systemu / instalacji.

•   Czy przewidziano zastosowanie zasobnika c.w.u.? Jeśli tak, to o jakiej pojemności?
Ze względów ekonomicznych zaleca się stosowanie przelicznika około 50 litrów/osobę na dobę). Zaleca się zastosowanie zasobnika c.w.u. o minimalnych stratach postojowych oraz o odpowiednio dużych powierzchniach wymiany (wężownicach), minimum 0,3 m²/kW mocy pompy ciepła.
W przypadku zbyt małych powierzchni wymiany ciepła nie uzyskamy odpowiedniej temperatury c.w.u. jak również istniej możliwość awaryjnych wyłączeń pompy ciepła na skutek nieprawidłowej pracy na rzecz c.w.u.

•   Czy w przypadku zaprojektowania cyrkulacji zastosowano odpowiednie izolacje przewodów cyrkulacji oraz zoptymalizowano jej długość w celu zmniejszenia strat na cyrkulacji? Czy przewidziano elektroniczną pompę cyrkulacyjną sterowaną czasowo?

•  Czy zaproponowano w projekcie instalacji rozprowadzenia ciepła (ogrzewanie powierzchniowe, klimakonwektory, radiatory – grzejniki), zastosowanie elektronicznych pomp obiegowych o wysokiej efektywności energetycznej – EEI < 27 (23)*, w celu zoptymalizowania współczynnika SCOP, zminimalizowania kosztów eksploatacyjnych?
Przykład pompy obiegowej analogowej dla systemu ogrzewania powierzchniowego z obciążeniem 90 W a elektroniczną pompą obiegową ze średnim obciążeniem 25 W.
Czas pracy systemu 6 miesięcy (od 15 października do 15 kwietnia) 24 h = 180 dni x 24h = 4320 h
Analogowa pompa obiegowa obciążenie średnie 90 W, koszt jej pracy w sezonie zimowym to średnio:
90 W x 4320 h = 388,8 kWh x 0,65 gr/kWh = 252 zł i 72 grosze.

Elektroniczna pompa obiegowa obciążenie średnie 25 W, koszt jej pracy w sezonie zimowym to średnio: 25 W x 4 320 h = 108, 0 kWh x 0,65 gr/kWh = 70 zł i 2 grosze.

•   Czy w zakresie zawartej umowy jest również nadzór nad wykonaniem instalacji wewnętrznych i zewnętrznych i w jakim wymiarze (liczba, częstotliwość wizyt na budowie itd.)?
Ten aspekt jest bardzo ważny w kontekście wykrycia ewentualnych błędów instalacyjnych i domagania się wówczas ewentualnych roszczeń. Roszczeń z tytułu zleconego i popartego umową, ale nieprawidłowego prowadzonego nadzoru nad realizacją inwestycji w zakresie instalacji wewnętrznych i zewnętrznych objętych projektem.

* EEI – wskaźnik efektywności energetycznej jest ustalony w oparciu o procedurę, którą stanowi rozporządzenie wykonawcze ENER LOT11 do Dyrektywy ErP.
EEI równa np. 27 (23)* oznacza, że zastosowana pompa obiegowa zużyje jedynie 27 (23)% energii elektrycznej, którą zużyłaby statystyczna pompa obiegowa zastosowana przed rokiem 2000, pracująca wg tego samego schematu obciążenia.

Wspólnie z kierownikiem budowy…

•  Jakie ma doświadczenie w realizacji obiektów, gdzie źródłem ciepła będzie urządzanie niskotemperaturowe?

•  Jaki jest zakres zawartej umowy w kwestii nadzoru budowlanego, czy w ogóle go przewidziano i w jakim wymiarze (liczba, częstotliwość wizyt na budowie itd.)?
Ten aspekt jest bardzo ważny w kontekście wykrycia ewentualnych błędów budowlanych i domagania się wówczas ewentualnych roszczeń. Roszczeń z tytułu zleconego i popartego umową, ale nieprawidłowego prowadzonego nadzoru nad realizacji inwestycji.

•  Jak często planuje być na realizowanym obiekcie i kontrolować prace budowlane związane nie tylko z konstrukcją budynku (elementami wytrzymałościowymi), ale również z uniknięciem mostków cieplnych, prawidłowym wykonaniem izolacji ścian zewnętrznych stropów, dachu, wylewek na poziomie zero, montażu okien itd.
Prace te mają bezpośredni wpływ na koszty eksploatacyjne budynku, a bardzo często część z nich natychmiast po wykonaniu zostaje zakryte innymi elementami np:
• konstrukcji budynku,
• wykończenia elewacji,
• wylewkami, stropami (np. przykrycie wylewką izolacji poziomu zero oraz wykonanego na jej powierzchni ogrzewania płaszczyznowego – podłogowego),
• elementami wykończenia wnętrz (np. przykrycie izolacji poddasza płyta karton/gips).

Zakrycie, zasłonięcie tych elementów budynku, czy instalacji uniemożliwia późniejszą weryfikację ich jakości i poprawności wykonania.