Polski rynek kolektorów słonecznych – kierunki rozwoju, producenci, ceny i… gwarancje

Rys. 1. Udział procentowy krajowych rynków w sprzedaży instalacji słonecznych

Polski rynek kolektorów słonecznych należy do jednych z najbardziej rokujących rynków europejskich, obecnie obserwuje się bardzo duże zainteresowanie inwestorów zagranicznych wejściem na rynek polski, jak również zauważalny jest przyrost polskich firm produkujących instalacji słoneczne, jak też firm instalacyjnych, montujących kolektory słoneczne. Wg danych ESTIF1 za 2009 r. w całej UE było zanotowanych ogółem2 ponad 31 mln m2 instalacji słonecznych, w tym 4,2 mln m2 tylko w 2009 r.

Polska na tle Europy i świata

Wg danych ESTIF[1] za 2009r. w całej UE było zanotowanych ogółem[2] ponad 31 mln m2 instalacji słonecznych, w tym 4,2 mln m2 tylko w 2009r. W 2009r. z powodu ogólnoświatowego kryzysu odnotowano spadek sprzedaży o ponad 10%, w stosunku do roku 2008. Europejski rynek kolektorów słonecznych można podzielić na 3 strefy (grupy krajów) o rocznej sprzedaży:

1. powyżej 400 tyś m2,
2. 200 – 400 tyś m2
3. poniżej 200 tyś m2.

Do pierwszej strefy zaliczyć można Niemcy z udziałem ponad 38% (1,6 mln m2 w 2009r.), w ramach drugiej strefy, pozostałe wiodące kraje: Austria, Francja, Grecja, Włochy i Hiszpania o udziale łącznym 39%, pozostałe kraje reprezentują razem ponad 23% rynku. Polski rynek jest obecnie na 8 pozycji z 3% udziałem w całej UE.
Szacuje się, że  obroty na rynku energetyki słonecznej cieplnej w 2009r. wyniosły ok. 3 mld Euro, a sektor dostarczył ponad 37,5 tyś miejsc pracy w całej Europie.
Wg raportu[3] AEE INTEC[4] światowy rynek kolektorów słonecznych  liczy ponad 217 mln m2 (w tym 41,5 mln m2 w 2008r.) i zdominowany jest  przez Chiny, które swój udział mają w wysokości ok.  58% ( ogółem -125 mln m2).  Łączny udział procentowy krajów europejskich wynosi 18,7%, USA i Kanady 10%. Polska jest na 24 miejscu pod względem sprzedaży kolektorów słonecznych na świecie.

Rys. 2. Udział procentowy największych rynków na świecie

***
Dominującym typem kolektorów słonecznych na całym rynku światowym są kolektory próżniowe, obecnie udział ich stanowi 54%, podczas gdy kolektorów płaskich 32%. Powodem jest przeważająca produkcja kolektorów próżniowych w Chinach, gdzie dominują kolektory próżniowe. Inaczej wygląda rynek europejski, dominującym typem jest w tym przypadku kolektor płaski.
Na całym świecie na rynku instalacji słonecznych cieplnych zatrudnionych jest ponad 260 tys. osób.

Energetyka słoneczna termiczna w Krajowych Planach Działań

Biorąc pod scenariusze rozwoju systemów termicznej energetyki słonecznej w Krajowych Planach Działań (KPD) przedstawionych przez poszczególne kraje europejskie Komisji Europejskiej łączna powierzchnia zainstalowanych  w 2020r. systemów słonecznych w UE będzie wynosić 190 mln m2. Polska awansuje z obecnego 8-go na 5-te miejsce w  UE pod względem liczby (powierzchni) zainstalowanych kolektorów słonecznych w 2020 r. ( z udziałem 8% w UE), i znajdzie się zaraz po Niemczech, Włoszech, Francji i Hiszpanii, co widać na poniższym wykresie. W przeliczeniu na 1 mieszkańca Polska znajdzie się w 2020r. na 12-tym miejscu pod względem zainstalowanych systemów słonecznych cieplnych, co oznacza że rynek będzie dalej daleki od nasycenia. Wkład energii słonecznej termicznej w Polsce, w bilansie energii z OZE w KPD  wyniesie w 2020 roku –  506 ktoe (14,7 mln m2 kolektorów słonecznych),  co stanowi 8,5% w zielonym cieple oraz 4,5% w całym bilansie energii z OZE.

Rys. 3. Udział energetyki słonecznej termicznej w KPD poszczególnych krajów europejskich w 2020r. Źródło: Instytut Energetyki Odnawialnej na podstawie przesłanych KPD do KE .

***
Panel Słoneczny

Analizując krajowy rynek kolektorów słonecznych należy też uwzględnić fakt, iż w Polsce dotychczas brakowało organizacji skupiającej producentów, czy też dystrybutorów, instalatorów kolektorów słonecznych, w lipcu 2009 r., bezpośrednio po wejściu w życie Pakietu klimatycznego UE 3 x 20% i dyrektywy 2009/28/WE o promocji stosowania odnawialnych źródeł energii, z myślą o najlepszym przygotowaniu przez Polską „Krajowego Planu Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych” i odpowiedniego do potencjału rynku i możliwości krajowego przemysłu uwzględniania w nim energetyki słonecznej cieplnej – zawiązał się Panel Producentów Urządzeń i Instalatorów Systemów Energetyki Słonecznej zwany  „Panelem Słonecznym 20×2020” . Panel Słoneczny zrzesza obecnie 11  firm (Ariston, Bachus, Ecojura, Ensol, Rapid, Solver, Sunex, Ulrich, Vaillant Viessmann, Watt)  obejmujących ok. 84% polskiego rynku energetyki słonecznej.   Panel Słoneczny 20×2020 podjął inicjatywę opracowania dokumentu „Mapy drogowej rozwoju energetyki słonecznej termicznej  w Polsce wraz z planem działań do 2020 r.” Dokument ten stanowił istotny wkład przemysłu energetyki słonecznej w przygotowanie przez Rząd RP „Krajowego Planu Działań w zakresie odnawialnych źródeł energii”.

Kolektory słoneczne w Polsce

W 2009r. zainstalowano łącznie w Polsce ponad pół mln m² kolektorów słonecznych. Najnowsze badania rynku kolektorów słonecznych Instytutu Energetyki Odnawialnej (IEO) – dane statystyczne dot. wielkości sprzedaży instalacji słonecznych dostępne będą w maju podczas IV Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej.  Wg ostatnich badań IEO (stan w 2010r.) na polskim rynku energetyki słonecznej działa w sumie 70 firm: krajowych producentów kolektorów słonecznych oraz centralnych przedstawicielstw producentów zagranicznych oferujących w Polsce urządzenia, lub nawet gotowe systemy słoneczne produkowane w innych krajach, w sumie ok. 40 istotniejszych „graczy na rynku” . W Polsce produkowanych jest ok. 177 typów kolektorów słonecznych przez 32 firmy, zagraniczni producenci (37 firm) oferują nieco większy asortyment,  ponad 181 typów kolektorów. Spośród wszystkich typów kolektorów słonecznych oferowanych w Polsce zdecydowaną większość  stanowią kolektory płaskie, reszta to kolektory próżniowe przepływowe i próżniowe heat pipe. Ponadto, biorąc pod uwagę asortyment produkowanych w Polsce kolektorów słonecznych można podzielić producentów kolektorów wg następujących kategorii: produkujących wyłącznie płaskie kolektory – tych jest najwięcej, produkujących wyłącznie próżniowe kolektory oraz połączenia poszczególnych typów.

Rys. 4. Podział producentów kolektorów słonecznych produkowanych w Polsce ze względu na rodzaje oferowanych kolektorów słonecznych

***
Wśród kolektorów płaskich przeważającą ilość stanowią kolektory z absorberem w kształcie harfy, zdecydowanie mniej na rynku jest kolektorów płaskich meandrycznych.
Ważną rolę przed podjęciem  decyzji  w sprawie zakupu instalacji słonecznych odgrywa cena kolektorów słonecznych. Zdecydowanie tańsze są kolektory płaskie, średnia cena netto kolektora płaskiego w Polsce wynosi ok. 1000 zł/m2 pow. czynnej, w przypadku kolektorów próżniowych cena ta może być nawet dwukrotnie wyższa ok. 1800 – 2000 zł/m2 pow. czynnej.

Rys. 5. Ceny kolektorów słonecznych

***
Istotnym elementem, oprócz ceny dla kupującego kolektory słoneczne jest oferowana gwarancja, poniżej w tabeli przedstawiono zestawienie okresów gwarancji, które występują na polskim rynku. Średni okres gwarancji wynosi ok. 6 lat, jednakże należy zauważyć, że część firm, w większości zagranicznych, które w swoim portfolio posiadają inne produkty AGD oferując krótsze okresy gwarancji – 2 lata. Jednakże najczęściej stosowanym okresem gwarancji jest 5 lat ( dłuższe w przypadku kolektorów płaskich, krótsze w przypadku – próżniowych), dłuższy – 5-letni okres gwarancji jest też powiązany z wymogiem jaki jest stosowany przy przetargach dot. tzw. „grupowej” budowy instalacji słonecznych. Dotychczas, także z uwagi na wymogi programów oferujących dotacje, krajowi producenci kolektorów słonecznych zwracali szczególną uwagę na certyfikaty i parametry energetyczno-optyczne, podczas gdy na długość okresu gwarancji zwracały uwagę tylko niektóre firmy i tylko niektórzy nabywcy publiczni. Stąd tak znaczne różnice w oferowanych okresach gwarancji. Należy jednak się spodziewać, że wraz z coraz większym udziałem prywatnych/indywidualnych inwestorów, którzy coraz baczniejszą uwagę zwracają na okres gwarancji i np. dostępność serwisu (potwierdzają to niektóre badania o charakterze konsumenckim), rosnąć będzie i „równać w górę” oferowany wraz z produktem okres gwarancyjny.
Rozwinięcie analizy sektora energetyki słonecznej termicznej zostanie przedstawione podczas IV Forum Przemysłu Energetyki Słoneczne, 31 maja br. w Warszawie, w Pałacu Kultury i Nauki.

Autor:
Aneta Więcka
Instytut Energetyki Odnawialnej
Kierownik projektów UE z zakresu energetyki słonecznej i transferu technologii w małych i średnich przedsiębiorstwach. Ekspert w zakresie zagadnień dotyczących rynku energetyki słonecznej. Współautorka ekspertyz i analiz z zakresu energetyki odnawialnej dla instytucji publicznych i prywatnych.

[1] ESTIF – European Solar Thermal Energy Federation

[2] wartość skumulowana – za rok 2009 + poprzednie lata

[3] Solar Heat Worldwide, 2010, dane za 2008r.

[4] AEE INTEC – Institute for Sustainable Technologies