Kanalizacja niskoszumowa, czyli jaka?

Zapewnienie odpowiedniej izolacyjności od dźwięków powietrznych i uderzeniowych, a co za tym idzie zapewnienie dopuszczalnego poziomu dźwięku generowanego w budynku powinno odbywać się już na etapie projektu. Projektant odpowiada za dobór technologiczny i materiałowy konstrukcji przegród budowlanych, planuje odpowiedni rozkład pomieszczeń, dobiera odpowiednie materiały wykończeniowe przegród pionowych i poziomych, ale także powinien zwracać uwagę na system instalacji kanalizacyjnej oraz rozwiązania dla przejść przez przegrody budowlane. Odpowiedni system kanalizacji niskoszumowej jest istotnym elementem budynku, na który projektant powinien zwrócić szczególną uwagę. 

Historia hałasu

Życie i praca człowieka w coraz bardziej zanieczyszczonym środowisku jest przedmiotem zmartwień świadomych ludzi, ich rozmów, licznych publikacji naukowych, rozważań teoretycznych i praktycznych, źródłem protestów i również – co często pomijamy – przedmiotem determinującym rozwój wszelkich gałęzi inżynierii. Poza zanieczyszczeniami powszechnie widzianymi, czyli odpadami, dymami, dwutlenkiem węgla czy smogiem, istotnym dla komfortu życia i pracy istot żywych jest dźwięk. Uznaje się, że hałas, czyli przeszkadzający dźwięk, jest najpowszechniejszym ze wszystkich. Jego dokuczliwość dostrzeżono jeszcze przed naszą erą, około 2,5 tysiąca lat temu. Wówczas sybaryci zakazali lokalizacji hałaśliwych kuźni w granicach osady. Zawodowe, czyli spowodowane ekspozycją na hałas podczas wykonywania obowiązków, uszkodzenie słuchu zwane „głuchotą kotlarzy” dostrzegano w starożytności. Współczesny świat zmaga się z hałasem z innych źródeł niż przodkowie, jest niewspółmiernie bardziej niebezpieczny, jego wpływ na zdrowie człowieka i innych istot żywych jest negatywny. Rzutuje na doznania zmysłowe i psychologiczne, jak np. percepcja głośności i interferencja, komunikacja słowna, aktywność zawodowa, odpoczynek, relaks i sen. Świadomą odpowiedzialnością za komfort życia jest stosowanie i egzekwowanie norm dotyczących dopuszczalnych poziomów hałasu i wibracji w miejscach pracy i życia.

Podstawy prawne 

O ochronie przed hałasem i drganiami w budynkach mówi rozporządzenie ministra infrastruktury z dnia 2 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2002 nr 75 poz. 690). Ustęp drugi w §323 jasno wskazuje, że pomieszczenia w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej należy chronić przed hałasem zewnętrznym, powietrznym, uderzeniowym i pogłosowym oraz co warto podkreślić „pochodzącym od instalacji i urządzeń stanowiących techniczne wyposażenie budynku”. Dopuszczalne poziomy dźwięku A w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi określone zostały w Polskiej Normie PN-B-02151-2:2018-01.

Norma nie precyzuje poziomu dźwięku generowanego przez instalacje. Dlatego też często wykorzystywane są w tym celu wytyczne zawarte w rodzinie norm DIN 4109. Przepisy rynku niemieckiego nie mają prawnego zastosowania w Polsce, są jedynie punktem odniesienia w przypadkach związanych z hałasem, dotyczących układów kanalizacyjnych montowanych wewnątrz obiektów. 

Źródłami hałasu w instalacji kanalizacyjnej są odgłosy: spustu wody, wlotu i wylotu w podejściach kanalizacyjnych, zrzutu wody w pionach oraz dźwięki powstające na zmianach kierunku. Dwoma zasadniczymi rodzajami hałasu powstającymi w kanalizacji są:
– hałas materiałowy, wywołany przepływem ścieków powodujących drgania rozprzestrzeniające się w materiale, które następnie są przenoszone na konstrukcję budynku;
– hałas powietrzny, czyli wibracje powietrza spowodowane drganiem ścian rur wywołanych przepływającymi ściekami.

Na co zwrócić uwagę? Budowa systemu kanalizacji niskoszumowej

Pierwszą rzeczą, na którą trzeba zwrócić uwagę jest materiał, z którego producent produkuje rury i kształtki. Na rynku polskim można znaleźć produkty wykonane np. w technologii trójwarstwowej z polipropylenu wzmocnionego wypełniaczem mineralnym. Poszczególne warstwy o różnej budowie odpowiadają za odporność mechaniczną i na promieniowanie UV, sprawność hydrauliczną oraz izolacyjność akustyczną. W ofercie systemów kanalizacji niskoszumowej znajduje się również ASTOLAN® – tworzywo wzmocnione minerałami o specjalnej strukturze molekularnej oraz wysokiej gęstości tworzywa.

Elementy systemu kanalizacji niskoszumowej łączone są kielichowo za pomocą wargowych uszczelek elastomerowych. Dostępne są także rozwiązania polegające na łączeniu rur bezkielichowych za pomocą muf nasadowych. Taki sposób połączenia zapobiega przenoszeniu drgań pomiędzy częściami systemu, co dodatkowo podnosi izolacyjność akustyczną całego układu.

Kolejnym elementem systemu, dzięki któremu uzyskujemy lepsze parametry izolacyjności akustycznej, są obejmy, za pomocą których mocowana jest kanalizacja sanitarna do konstrukcji budynku. Warto zaznaczyć, iż konieczność stosowania zabezpieczeń przeciwdrganiowych podczas mocowania urządzeń i przewodów instalacyjnych wewnątrz mieszkania określona jest w rozporządzeniu ministra infrastruktury Dz. U. 2002 nr 75 poz. 690. Każdy z producentów posiada w ofercie obejmy przeznaczone dla swojego systemu. Dla kanalizacji niskoszumowych dedykowane są specjalne obejmy z wkładkami elastomerowymi.
Przy projektowaniu rozmieszczenia czy sposobu montażu obejm należy kierować się wytycznymi producenta.

Charakterystyka akustyczna

Na polskim rynku istnieje wiele systemów kanalizacji niskoszumowej. Rozważając zaprojektowanie czy zakup systemu, oprócz analizy poszczególnych elementów, należy wziąć pod uwagę charakterystykę akustyczną. Producenci podają wskaźnik ważony poziomu dźwięku materiałowego Lsc, A, dB(A) dla natężenia przepływu 0,5; 1,0; 2,0 oraz 4 l/s. Dla zobrazowania, przepływ wody 4 l/s to ilość zużyta podczas jednoczesnego skorzystania z dwóch sześciolitrowych spłuczek toaletowych. W większości przypadków poziom dźwięku materiałowego przy tym właśnie przepływie 4 l/s podawany jest jako wartość charakterystyczna dla danego systemu.

W zależności od producenta i systemu kanalizacji niskoszumowej wskaźnik ważony poziomu dźwięku materiałowego Lsc, A, dB(A) waha się między 12 dB a 25 dB. Aby uzmysłowić jakiemu rodzajowi dźwięku odpowiadają te poziomy hałasu wyobraźmy sobie szelest liści przy łagodnym wietrze (10 dB) czy bardzo spokojną ulicę bez ruchu (30 dB). 

Podsumowanie

W ofercie instalacji kanalizacyjnych znajdziemy wiele systemów kanalizacji niskoszumowej. Projektując i wykonując kanalizację, należy korzystać z pełnego i kompletnego systemu, gdyż tylko takie działanie zapewni deklarowaną wartość poziomu dźwięku. Równie ważne są konstrukcja budynku, metoda przejścia przez przegrody budowlane czy staranność wykonania.
Coraz większe wymagania użytkowników spowodowały, że w dzisiejszych czasach kanalizacja niskoszumowa jest często wybieranym rozwiązaniem nie tylko dla budownictwa wielorodzinnego, użyteczności publicznej, ale także dla budownictwa jednorodzinnego. Niewiele większy koszt rozwiązań niskoszumowych w stosunku do tradycyjnych z nawiązką wynagradza większy komfort użytkowania.

Materiały:
1. Rozporządzenie ministra infrastruktury z dnia 2 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2002 nr 75 poz. 690)
2. PN-B-02151-2:2018-01 Akustyka budowlana – Ochrona przed hałasem w budynkach – Część 2: Wymagania dotyczące dopuszczalnego poziomu dźwięku w pomieszczeniach
3. Pawlas Krystyna: Wpływ hałasu na człowieka, Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego
4. Rafał Zaremba: Izolacyjność akustyczna ścian i podłóg w siłowniach lub fitness klubach, Inżynier Budownictwa, 6/2019
5. Praca zbiorowa pod kierunkiem prof. dr. hab. inż. Piotra Klemma Budownictwo ogólne, tom 2
6. Kaiser Krzysztof: Tłumienie hałasu i wibracji w instalacjach klimatyzacji i wentylacji, część 1. Technika chłodnicza i klimatyzacyjna, 1/2008, s. 7 – 1
7. Katalog produktów firmy Wavin Systemy kanalizacji wewnętrznej, Wavin AS, Wavin Si-Tech+, PVC/PP HT, HDPE