Czy grzejnik montowany w łazience musi być w wersji specjalnej? Jakie konkretnie wymagania obowiązują w stosunku do takich urządzeń? Czy powłoka musi mieć zabezpieczenia antykorozyjne? Czy każdy typ grzejnika może być użyty w łazience? Na te pytania postaramy się dać odpowiedź w poniższym tekście.
Grzejnik dekoracyjny czy łazienkowy
Pierwszym zasadniczym pytaniem jest oczywiście kwestia, jaki grzejnik może być zamontowany w pomieszczeniu o podwyższonej wilgotności (łazience). Na pierwszą myśl nie trzeba długo czekać, bo nasuwa się proste skojarzenie, że takim urządzeniem jest grzejnik łazienkowy. I to jest bardzo dobra i właściwa odpowiedź. Ale co z grzejnikiem dekoracyjnym? Czy grzejnik łazienkowy może być dekoracyjny, czy odwrotnie patrząc, grzejnik dekoracyjny może być łazienkowy? Pokrótce można wyjaśnić, że grzejnik łazienkowy może być dekoracyjny, ale już nie każde urządzenie dekoracyjne może być grzejnikiem łazienkowym.
Budowa i materiał
Grzejniki łazienkowe w przeważającej większości ich występowania na polskim rynku są zbudowane na zasadzie kolektorów poziomych i pionowych o przekroju kołowym (rys. 1).
Kolektory pionowe są podłączone do przewodów instalacji centralnego ogrzewania poprzez zawór termostatyczny z głowicą termostatyczną na zasilaniu, a na powrocie poprzez zawór odcinający.
Czynnik grzewczy następnie jest rozprowadzany do rur poziomych, które są podłączone do kolektorów pionowych w dwojaki sposób. Mogą one być nałożone prostopadle w stosunku do siebie i wtedy jest to tzw. weld-on (rys. 2) lub też początek poziomej części wychodzi bezpośrednio z części pionowej i wtedy jest to tzw. weld-in (rys. 3).
Oprócz standardowego przekroju kołowego kolektorów są także inne, które podążają w stronę bardziej dekoracyjnego wyglądu. Do tych przekrojów można zaliczyć przekrój kwadratowy (rys. 4), prostokątny (rys. 5), który charakteryzuje się szerokimi pasami widocznie oddzielonymi od siebie (z tzw. przerwą pomiędzy poziomymi pasami).
Na końcu są już wersje czysto dekoracyjne, które prześcigają się w formie i samym wyglądzie, a na które trzeba by było oddzielnego, długiego artykułu, aby je wszystkie pokazać i omówić. Producenci w tym segmencie prześcigają się w wymyślnym designie danego produktu, tak aby ostateczny klient cieszył się posiadaniem naprawdę jedynygo w swoim rodzaju grzejnika łazienkowego. Przykładami takich urządzeń mogą być emitery ciepła w postaci dużych, płaskich powierzchni, na których łatwo umieszczać wilgotne ręczniki (rys. 6), wymyślne kompozycje i układy połączeń (rys. 7).
Oczywiście od wspomnianych wcześniej wersji i sposobu podłączenia są także inne, niewymienione kombinacje, takie jak: kolektory poziome rozprowadzające czynnik grzewczy do kolektorów pionowych, podłączenie do instalacji c.o. za pomocą zintegrowanych bloków zaworowych, eleganckie schowane moduły podłączeniowe wraz z wystającą głowicą termostatyczną, możliwość podłączenia grzałki elektrycznej działającej w sezonie letnim, możliwość posiadania samej wersji elektrycznej emitera ciepła i wiele innych.
Grzejniki „czysto” dekoracyjne charakteryzują się inną budową. Na to właśnie należy zwrócić szczególną uwagę, bo konsekwencje mogą nie należeć do przyjemnych. Ogólnie ujmując, grzejnik dekoracyjny w przeważającej większości jest wykonywany w wersji pionowej, a jego budowa oparta jest na profilowanych płytach grzewczych z pionowymi kanałami wodnymi, pomiędzy którymi mogą być umieszczone elementy blachy konwekcyjnej dla zwiększenia wydajności cieplnej (rys. 8). Następnie taki emiter uzyskuje swój niepowtarzalny, designerski wygląd poprzez zamontowanie na nim dodatkowej np. płyty gładkiej z różnym wykończeniem czy też w różnym kolorze (rys. 9), albo z możliwością wykonania na nim jakiegoś wydruku (rys. 10). Przepływ czynnika grzewczego odbywa się na takiej samej zasadzie, jak w typowych poziomych grzejnikach płytowych z zasilaniem od dołu. Woda kierowana jest z zasilania na górę grzejnika, skąd następnie rozpływa się kanałami wodnymi w dół i odprowadzana jest króćcem powrotnym. Jednakże taki pionowy grzejnik nie ma wbudowanej wkładki termostatycznej, a jedynie ma fabrycznie zamontowaną przegrodę w dolnej części służącą do odpowiedniego kierowania strumienia czynnika w odpowiednią stronę, tak aby przepływ w nim odbywał się w sposób niezakłócony i prawidłowy.
Na rynku polskim materiał, z jakiego produkowane są grzejniki łazienkowe czy też dekoracyjne, to w przeważającej większości stal. Jednakże można spotkać również wykonania emiterów np. ze stali nierdzewnej lub w wykonaniu chromowym. Ta wersja ostatnia wymaga jednak wzmianki, że przy porównaniu wydajności cieplnej do takiego samego wymiaru grzejnika w kolorze standardowym, to wersja chromowana ma ją mniejszą o około 30%, co jest znaczące przy wyborze samego wymiaru. Innymi słowy, grzejnik chromowany powinien być o 30% większy pod względem wielkości, aby dostarczyć identyczną ilość ciepła jak grzejnik w wersji np. białej.
Korozja
Jedną z najczęstszych awarii urządzeń grzewczych i w następstwie złożeniem roszczenia reklamacyjnego jest pojawienie się na powierzchni stali korozji, która może w dłuższej perspektywie czasowej przerodzić się w poważniejszy problem związany z możliwością przecieku, a nawet zalaniem pomieszczenia.
Gdzie się pojawia i na co zwrócić uwagę, aby jej się uchronić? Łazienka to pomieszczenie o podwyższonej wilgotności. W powietrzu, podczas brania kąpieli, występuje para wodna, która następnie wykrapla się na płaskich powierzchniach. Zbierając się w większe krople, gromadzi się już jako woda na np. dolnych krawędziach grzejnika. I w tych miejscach rozpoczyna się proces zewnętrznej erozji korozyjnej materiału stalowego.
Jednakże warto w tym miejscu zauważyć, że takich krawędzi nie spotkamy w grzejnikach łazienkowych i w nich praktycznie nie będziemy się napotykali na ww. korozję. Powód jest bardzo prosty, a mianowicie kolektory pionowe i poziome są przecież o przekroju kołowym i żadne krawędzie w nim nie występują. Po drugie sam grzejnika łazienkowy produkowany jest metodą anaforezy, co dodatkowo go zabezpiecza przed pojawieniem się tego niebezpiecznego zjawiska.
Inaczej sprawa przedstawia się dla grzejników dekoracyjnych pionowych, u których już takie dolne krawędzie występują. Czy to chodzi o płytę grzewczą, czy też dokładaną płytę dekoracyjną czołową, to na nich wykraplanie się pary wodnej w postaci kropel wody będzie miało miejsce i będzie nieuchronnie prowadziło do możliwego powstania procesu korozyjnego.
Dlatego takich pionowych grzejników dekoracyjnych nie można montować w pomieszczeniach o podwyższonej wilgotności, ponieważ producent nie da na nie żadnej gwarancji, a wszystkie związane problemy z korozją będzie trzeba przyjąć na swoje barki. Jedyną opcją, która wchodzi w grę, to wybieranie modeli emiterów łazienkowych lub też łazienkowych dekoracyjnych, na które będzie obowiązywała gwarancja producenta. Ponieważ będziemy mieli pewność, że nasze roszczenie będzie brane pod uwagę, a nie od razu zostanie odrzucone przez wytwórcę, z uwagi na fakt, że urządzenie nie powinno być w tym miejscu zamontowane.
Duże pomieszczenie
Prawdą jest, że szczególnie w domach jednorodzinnych pomieszczenia łazienek mieć spore rozmiary, sięgających kilkanaście metrów kwadratowych. Jakie urządzenie ogrzeje nam pomieszczenie o takiej kubaturze? Grzejniki łazienkowe lub łazienkowe dekoracyjne nie mają dużych wydajności cieplnych. Jednakże na rynku można takowe spotkać, które mogą jednocześnie służyć nawet jako np. ścianka działowa. Mogą one osiągnąć wydajność nawet do 3 kW przy parametrach 75/65/20°C (rys. 11). Co jednak, gdy mamy do czynienia z niskimi parametrami źródła ciepła, a pomieszczenie łazienki jest po prostu duże? Ratunkiem na taki przypadek, jest:
– zamontowanie minimum dwóch grzejników łazienkowych,
– zainstalowanie grzejnika, który pozwala na uzyskanie dużej wydajności cieplnej (typu grzejnika, który ma wiele rozmiarów i wiele możliwości podłączeń) – takim rozwiązaniem jest grzejnik kolumnowy, którego budowa oparta jest także na rurkach okrągłych (rys. 12),
– skorzystanie z innych urządzeń i systemów w kombinacji z grzejnikiem (np. wykorzystanie systemów ogrzewania podłogowego).
Grzejnik kolumnowy wymaga dodatkowego komentarza, jest to bowiem urządzenie grzewcze, które może przybrać duże rozmiary (wysokość do 3 m, długość 25 elementów – ok. 1,25 m oraz grubość – 6 kolumn, co daje ponad 22 cm odstępu od ściany). Moc grzejnika o takich wymiarach wg danych technicznych jednego z wiodących producentów na rynku osiąga około 7 kW przy parametrach 55/45/20°C. Jest to naprawdę znacząca wydajność i możemy być pewni, że urządzenie takie ogrzeje nam, nawet nie kilka lub kilkanaście metrów kwadratowych, ale też znacznie większe pomieszczenie. Należy przy tym jednak pamiętać, że aby taką moc osiągnąć i nie było z tym żadnych problemów, trzeba wykonać króćce podłączeniowe odpowiednio większe pod względem rozmiarów, które zapewnią wymagany przepływ czynnika grzewczego.
Podłączenie grzejników
Z uwagi na różnorodność występujących na rynku wielkości grzejników, ich rozpiętość wymiarów, wygląd, wersje podłączeń, nie można mówić o czymś takim, jak standardowe podłączenie grzejnika, jak to ma miejsce np. w przypadku poziomych grzejników płytowych podłączanych od dołu. Zawsze podczas wyboru grzejnika łazienkowego, należy zwrócić uwagę na model grzejnika, który odpowiada nam pod względem wizualnym i który przede wszystkim dostarczy wymaganą ilość ciepła do pomieszczenia, a następnie wykonać dla niego odpowiednie podejścia do przewodów centralnego ogrzewania.
Sprawa jest bardzo prosta, gdy jesteśmy na etapie wykańczania mieszkania czy też domu zaraz po odebraniu kluczy od dewelopera lub gdy sami budujemy dom i mamy wersję surową ścian bez położonych płytek ceramicznych. W materiałach technicznych zawsze znajdziemy taką daną, jak rozstaw przyłączy oznaczaną np. Lp. Jest to bardzo ważna dana dla instalatora, który może wcześniej wyprowadzić przewody c.o. o danym rozstawie, nie mając jeszcze grzejnika. W tabeli 1 pokazano wycinek rozstawów przyłączy dla poszczególnych wymiarów grzejnika. Podczas przeglądania danych technicznych różnych producentów można zauważyć, że praktycznie każdy grzejnik ma swój własny rozstaw przyłączy. Dlatego też bardzo ważne jest zdecydowanie się jak najwcześniej na konkretny model i wielkość grzejnika, co umożliwi wcześniejsze przygotowanie instalacji oraz uchroni przed niepotrzebnymi przeróbkami, które mogą wpłynąć na efekt wizualny płytek ceramicznych położonych na ścianie.
Tabela 1: Rozstaw przyłączy dla poszczególnych wymiarów grzejnika
Sprawa się komplikuje, gdy chcemy zmienić stary grzejnik łazienkowy na nowszy model. Aby uniknąć przeróbek, najlepiej znaleźć grzejnik o bardzo podobnym rozstawie (co czasami jest bardzo trudne). Prawie taki sam rozstaw grzejnika pozwoli na szybkie zamontowanie nowej wersji urządzenia grzewczego w modernizowanej łazience. Jeśli jednak nie znajdziemy takiego grzejnika, niestety czeka nas przeróbka instalacji. Warto pamiętać, że zbyt duża różnica w rozstawie pomiędzy króćcami podłączeniowymi może spowodować niepotrzebne bardzo duże naprężenia w instalacji, które pod wpływem zmieniającego się czasami ciśnienia wewnątrz przewodów spowodują rozszczelnienie na elementach łączących, co dalej może skutkować nieprzyjemną awarią zalania pomieszczenia. W przypadku, gdy źle wymierzyliśmy rozstaw i mamy różnicę 1-2 cm, to dobrą praktyką jest stosowanie rozet maskujących wyjście przewodów ze ściany (pozwoli dokładnie w tym przypadku zakryć niesymetryczność osi przewodu względem otworu wyciętego w płytce).
Praktycznym rozwiązaniem jest wybieranie urządzenia grzewczego, które ma tak naprawdę 4 króćce przyłączeniowe od dołu, 2 na środku z rozstawem pomiędzy otworami 50 mm i po jednym otworze umieszczonym po prawej i po lewej stronie. Zaletami takiego podłączenia są: mniejsze ryzyko pojawienia się ewentualnych przeróbek w wyniku pomyłki podczas doboru grzejnika oraz łatwiejsze zamontowanie dodatkowego elementu grzejnego, jakim jest grzałka elektryczna. Montuje się ją bezpośrednio w jeden ze skrajnych dolnych króćców bez konieczności stosowania trójnika, a służy to temu, aby poza sezonem grzewczym móc wysuszyć w szybki sposób pranie rozwieszone na grzejniku lub po prostu dogrzać łazienkę.
Dobór wielkości grzejnika do pomieszczenia – kryteria i parametry
Dobierając grzejnik, zarówno do nowo budowanego domu lub mieszkania, czy też wymieniając grzejnik w istniejącej już instalacji centralnego ogrzewania, należy pamiętać o pewnych ważnych aspektach technicznych.
Pierwszą rzeczą, na którą inwestor zwykle zwraca uwagę jest wygląd. Jest to sprawa bardzo indywidualna i zgodnie ze złotą zasadą, o gustach nie należy dyskutować. Na rynku polskim dostępna jest ogromna różnorodność grzejników łazienkowych. Wśród nich można znaleźć taki grzejnik, który odpowiada indywidualnym wymaganiom, zarówno pod względem kształtu, wielkości (wysokość, długość, grubość), koloru, jak i sposobu podłączenia, a przy tym ma odpowiednią moc cieplną.
Podstawową funkcją grzejnika jest właśnie dostarczenie wymaganej ilości ciepła do danego pomieszczenia. Na wielkość urządzenia grzewczego decydujący wpływ mają parametry czynnika grzewczego: temperatura zasilania (Tz) i temperatura powrotu (Tp). Większość producentów grzejników podaje moc dla parametrów 75/65°C oraz 55/45°C, przy założeniu, że w pomieszczeniu temperatura jest równa 20°C (Ti). Dla pomieszczeń o podwyższonej wilgotności, takich jak łazienki przyjmuje się, że wg normy temperaturę 24°C. Dlatego bardzo ważne jest odpowiednie przeliczenie rzeczywistej wydajności cieplnej i skontrolowanie, czy dane urządzenie grzewcze pokryje całkowicie obliczone straty ciepła. W tym celu należy posłużyć się tabelką ze współczynnikami korekcyjnymi (tabela 2), które pozwolą obliczyć rzeczywistą wydajność grzejnika. Np. dla parametrów 55/45/24°C współczynnik korekcyjny jest równy 2,37; co w rzeczywistości mówi nam, o ile będzie większy grzejnik, gdybyśmy zastosowali tradycyjny model, pracujący na parametrach 75/65°C.
Tabela 2: Współczynniki korekcyjne dla grzejników płytowych, dekoracyjnych i łazienkowych
Reasumując, nie jest łatwo wybrać odpowiedni model do pomieszczenia, jakim jest łazienka, ale trzeba pamiętać po pierwsze, że to ma być grzejnik łazienkowy, także grzejnik łazienkowy dekoracyjny, ale już nie może to być już urządzenie dekoracyjne, bo nie zawsze spełnia kryteria stawiane grzejnikom łazienkowym. Po odpowiednim wybraniu modelu, dopuszczonym do montażu w takich pomieszczeniach, reszta jest sprawą prostszą związaną z kwestiami technicznymi, wymiarami, podłączeniami itp. Odpowiednie podejście i zaznajomienie się z zagadnieniem spowoduje ograniczenie ewentualnych przyszłych niemiłych niespodzianek.