2 lipca 2025 r. Komisja Europejska ogłosiła cel redukcji emisji gazów cieplarnianych o 90% do 2040 r. w stosunku do 1990 r. Cel ten uzupełnia obecne cele UE: redukcję emisji o 55% do 2030 r. i neutralność klimatyczną (zerowa emisja netto) do 2050 r.
Wniosek ustawodawczy zostanie poddany zwykłej procedurze ustawodawczej i będzie wymagał zatwierdzenia zarówno przez Parlament Europejski, jak i Radę UE. Przyjęcie celu – 90% może być jednak trudne ze względu na nową równowagę polityczną i silną obecność partii populistycznych.
Komisja wprowadziła trzy mechanizmy elastyczności, aby zwiększyć akceptację propozycji:
• Międzynarodowe jednostki emisji dwutlenku węgla (limit do 3%. całkowitej emisji) – od 2036 r. UE może nabywać międzynarodowe jednostki emisji dwutlenku węgla na mocy Porozumienia Paryskiego, aby przyczynić się do osiągnięcia celu na 2040 r., czyli do 3% emisji netto z 1990 r.
• Stałe usuwanie dwutlenku węgla w ramach ETS – Komisja Europejska proponuje umożliwienie trwałego usuwania dwutlenku węgla w ramach unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS) w celu zrekompensowania emisji resztkowych z sektorów, trudnych do zredukowania.
• Elastyczność międzysektorowa dla państw członkowskich – państwa członkowskie będą mogły kompensować emisje w jednym sektorze (np. użytkowanie gruntów) poprzez większe redukcje w innym sektorze (np. transport lub gospodarce odpadami).
Prognozy wskazują, że w 2040 r. energia elektryczna pokryje od 53% do 56% końcowego zużycia energii w sektorze mieszkaniowym i ponad 75% w sektorze usług, a węgiel i ropa naftowa powinny zostać zredukowane do prawie 0%. Paliwa kopalne (głównie gaz ziemny) pozostanie na poziomie 9-15%, biomasa 8-9%, wodór 1-3%, a ciepłownictwo ok. 11%. Liczba pomp ciepła ma przekroczyć 80 mln sztuk.
Po zmianie prawa klimatycznego Komisja może w 2026 r. zaproponować nowy pakiet legislacyjny, powielając inicjatywę „Fit for 55”, aby wyznaczyć cele sektorowe zgodne z nowym celem. Jak twierdzi SPIUG: – Nie ma jednak pewności, czy główne akty prawne – takie jak dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej, dyrektywa w sprawie odnawialnych źródeł energii i dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków – zostaną ponownie otwarte w obecnej kadencji.
Opracowanie: SPIUG