Ile urządzeń wymieniono w programie Czyste Powietrze do końca 2020 r.

SPIUG właśnie przygotował i udostępnił ciekawy raport „Urządzenia grzewcze w Programie Priorytetowym Czyste Powietrze do 2020 roku”. Poniżej przytaczamy najważniejsze informacje podsumowujące rynek wymian starych urządzeń grzewczych na te zgodne z programem. Równocześnie zapraszamy do lektury pełnej wersji raportu dostępnej pod linkiem: kliknij.

Od kilku lat przetacza się przez Polskę dyskusja dotycząca sposobów ograniczenia występowania smogu w naszym kraju. Jedną z przyczyn występowania emisji szkodliwych substancji do atmosfery w okresie zimowym jest tzw. niska emisja powstająca w wyniku spalania odpadów i niskiej jakości paliw w urządzenia grzewczych, głównie kotłach na paliwa stałe. Ocenia się według różnych szacunków, że tego typu urządzeń funkcjonuje w Polsce 2,5-3,5 mln sztuk. Niestety, na razie nie jest dostępna precyzyjna informacja dotycząca zainstalowanych jednostek grzewczych w domostwach w Polsce. Kotły i piece na paliwa stałe w domach jednorodzinnych w Polsce to w większości urządzenia znacznie wyeksploatowane i wiekowe. Ponad 60% kotłów to urządzenia dziesięcioletnie lub starsze. Jest to ogromny rynek wymian urządzeń grzewczych na najbliższe lata.
Potencjalni beneficjenci z zainteresowaniem i nadzieją odebrali w 2018 roku informację o przygotowaniu i wdrożeniu w życie przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Programu Priorytetowego Czyste Powietrze.
Program wystartował we wrześniu 2018 roku. Warto przypomnieć, że historia powstawania tego programu zaczęła się już w 2014 roku
w ówczesnym Ministerstwie Środowiska. Wyniki prac z tamtego okresu posłużyły jako baza wyjściowa do uruchomienia programu. Jego celem jest poprawa jakości powietrza oraz zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych przez wymianę źródeł ciepła i poprawę efektywności energetycznej jednorodzinnych budynków mieszkalnych.

Budżet na lata 2018-2029 wynosi 103 mld zł. Po wprowadzeniu, udoskonalanej stopniowo w trakcie trwania, wersji programu, do 23 października 2020 r. złożono 174 409 wniosków o dofinansowanie na łączną kwotę ok. 3,3 mld zł.

Zgodnie z wprowadzonymi w maju 2020 roku zmianami, program Czyste Powietrze jest przeznaczony dla osób fizycznych, które są właścicielami lub współwłaścicielami jednorodzinnego budynku/lokalu mieszkalnego.
Wsparcie finansowe obejmuje:
• wymianę, zakup i montaż źródła ciepła;
• instalację centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej;
• wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła;
• mikroinstalację fotowoltaiczną;
• ocieplenie przegród budowlanych;
• stolarkę okienną i drzwiową;
• dokumentację (audyt energetyczny, dokumentacja projektowa).
Komplet informacji na temat zasad funkcjonowania programu Czyste Powietrze można znaleźć na stronie: https://czystepowietrze.gov.pl/

Czyste Powietrze – znowelizowana wersja zasad

Efektem prac trwających od jesieni 2019 roku była inauguracja 15 maja 2020 roku nowej wersji programu Czyste Powietrze 2.0, w której dokonano znaczącego uproszczenia procedur uzyskiwania dotacji na wymianę przestarzałych kotłów grzewczych oraz na docieplenie budynków.

W ramach uproszczenia procedur biurokratycznych sporo uwagi poświęcono m.in. zmianie formularza wniosku o dofinansowanie, tak aby jego wypełnienie zajmowało możliwie najmniej czasu i wymagało złożenia jedynie niezbędnych załączników. Zmiany następujące obecnie w programie Czyste Powietrze mają charakter ewolucyjny.
10 czerwca 2020 roku uruchomiona została internetowa ścieżka składania wniosków o dofinansowanie. E-wnioski są dostępne w serwisie gov.pl.
Ponieważ nie wszyscy są posiadaczami profilu zaufanego, nadal funkcjonuje dotychczasowa papierowa ścieżka składania wniosków. Przy tej opcji należy zalogować się na Portalu Beneficjenta dostępnym na stronie internetowej właściwego WFOŚiGW. Należy wypełnić wniosek, który po wydrukowaniu i podpisaniu, wraz z załącznikami, należy dostarczyć w wersji papierowej do WFOŚiGW lub gminy.
W ramach nowej edycji programu, zaczęła funkcjonować postulowana wcześniej lista zielonych urządzeń i materiałów (ZUM), która jest ważnym elementem nowej odsłony Czystego Powietrza. Katalog produktów ZUM powstaje na bazie już funkcjonującej strony: https://czyste-urzadzenia.ios.edu.pl/ i powinien być zgodny z programem, w szczególności z kategoriami kosztów kwalifikowanych oraz wymaganiami technicznymi. Na liście znajdują się urządzenia grzewcze na paliwa stałe, ciekłe i gazowe, a także urządzenia wykorzystujące odnawialne źródła energii (kolektory słoneczne, panele fotowoltaiczne, pompy ciepła).
Dodatkowo, lista docelowo ma obejmować materiały izolacyjne, stolarkę okienną, drzwi zewnętrzne i garażowe. Aktualizacje listy są przewidziane do końca trwania programu w 2029 r. z uwagi na trwający ciągły postęp techniczny, co jest związane z wprowadzaniem coraz nowocześniejszych urządzeń i rozwiązań technicznych w budownictwie na rynek. Bazę, która będzie zgodnie z wcześniejszymi założeniami eliminować występowanie przypadków nieuczciwej konkurencji ze strony firm producenckich, mają współtworzyć producenci i autoryzowani dystrybutorzy urządzeń grzewczych i elementów budowlanych objętych systemem wsparcia w ramach programu.
Żeby wpisać urządzenie/materiał na listę wymagana jest rejestracja na stronie. Zgłoszone urządzenia, po weryfikacji, zostaną umieszczone w ogólnodostępnej bazie, która będzie miała charakter informacyjny i nie będzie rankingiem czy informacją handlową, a dodawane urządzenia będą uszeregowane w sposób losowy. W celu ułatwienia beneficjentom programu wyboru urządzeń i materiałów spełniających wymagania techniczne określone w programie, NFOŚiGW rozszerzył dotychczasową bazę. Lista posłuży także do potwierdzania osiągnięcia efektu ekologicznego inwestycji.

Docelowo planuje się, że w 2021 r. w Czystym Powietrzu kwalifikowane będą tylko materiały i urządzenia wpisane na „zieloną” listę.
Przygotowano także pomoc online, która przyda się nie tylko wnioskodawcom czy beneficjentom programu, ale też WFOŚiGW-om, bankom czy innym partnerom programu w celu weryfikacji kwalifikowalności sprzętu i materiałów objętych wsparciem. Pomoc online dostępna jest od września 2020 roku aż do końca realizacji programu. Równolegle przygotowano ogólnopolską infolinię Czystego Powietrza, która ruszyła 3 sierpnia 2020 roku.
Bardzo ważnym działaniem, które weszły w życie jeszcze w 2020 roku, są przepisy umożliwiające wsparcie najuboższych. W październiku były jeszcze procedowane zmiany legislacyjne, które umożliwią wsparcie mniej zamożnych gospodarstw domowych. Komisja Wspólna Rządu i Samorządu otrzymała do zaopiniowania projekt ustawy przewidującej wydawanie przez samorządy gminne zaświadczeń potwierdzających prawo gorzej sytuowanych gospodarstw domowych do otrzymania w programie dofinansowania o zwiększonej intensywności.
Po zaakceptowaniu takiego rozwiązania przez administrację rządową i Sejm, podwyższony poziom dofinansowania już został wprowadzony 21 października w programie Czyste Powietrze.
Do podwyższonego poziomu dofinansowania – do 37 tys. zł – uprawnieni będą osoby o przeciętnym dochodzie na jedną osobę w gospodarstwie domowym nieprzekraczającym 1400 PLN (gospodarstwa wieloosobowe) lub 1960 PLN (gospodarstwa jednoosobowe). Tego typu działanie jest konieczne z uwagi na fakt, że tzw. śmieciuchy są eksploatowane najczęściej w najuboższych warstwach społeczeństwa, których po prostu nie stać na większy wkład własny przy wymianie urządzeń grzewczych czy pracach termomodernizacyjnych.
Dodatkowo, uproszczenie programu Czyste Powietrze, w tym przede wszystkim formularza wniosku i sposobu aplikowania o środki, stworzyło sektorowi bankowemu możliwość efektywnego włączenia się do programu, nad czym obecnie trwają intensywne prace.

Analiza danych

Poniżej i na poprzedniej stronie są przedstawione analizy liczbowe dotyczące zainstalowanych urządzeń grzewczych w ramach programu priorytetowego Czyste Powietrze do końca 2020 roku.
Należy podkreślić, że na ocenę efektów wprowadzonych w ciągu 2020 roku zmian zasad funkcjonowania programu, trzeba poczekać do końca 2021 roku, chociaż już było widać pod koniec 2020 roku wzrost dynamiki, jeżeli chodzi o liczbę rozpatrywanych wniosków.
W dalszym ciągu program będzie ewaluować i w 2021 roku należy się spodziewać dalszych uproszczeń i rozszerzenia zakresu, jak również innych modyfikacji na podstawie zbieranych na bieżąco doświadczeń.
Jak widać potencjał do wymiany przestarzałych, zanieczyszczających otoczenie urządzeń grzewczych jest ogromny. Obecnie większość wymian odbywa się w dalszym ciągu w oparciu o tzw. programy gminne finansowane w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych z funduszy UE. Niemniej jednak, nawet przy pomocy innych form wsparcia, przed Programem Priorytetowym Czyste Powietrze stoi ogromne wyzwanie, jakim jest przyspieszenie rynku wymian starych urządzeń grzewczych na nowe w ciągu najbliższych ośmiu lat.
Tym bardziej, że z pozycji poprawiania efektywności energetycznej w budynkach na wymianę czekają jeszcze gazowe urządzenia grzewcze starej generacji, które nie odpowiadają obowiązującym obecnie normom określonym w ramach ekoprojektu.