Raporty 2015 z sektorów energii odnawialnej

Instytut Energii Odnawialnej od kilku lat monitoruje różne segmenty rynku energii odnawialnych i opracowuje raporty m.in.  sektora kolektorów słonecznych, kotłów i urządzeń na biomasę, czy fotowoltaiki. Raporty te stanowią bogate źródło wiedzy o producentach w poszczególnych sektorach, liczbie zainstalowanych urządzeniach, zawierają też porównania z innymi rynkami Europy i świata. Obecnie prezentujemy skróty z raportów, które ukazały się w połowie 2015 roku i obejmują podsumowanie za 2014 r.
Rynek kolektorów słonecznych

Jak wynika z danych Instytutu Energetyki Odnawialnej (IEO) polski rynek kolektorów słonecznych skurczył się w 2014 roku o 5% w porównaniu do 2013 r. Tym samym sprzedaż wyniosła 260 tys. m² (182 MWth), a obroty na rynku krajowym (bez eksportu) w wyniosły ok. 646 mln zł.

Zbyt kolektorów słonecznych od dwóch lat  słabnie, ze względu na wygaszone wsparcie w ramach programu dopłat do kolektorów słonecznych, brak nowych, efektywnych instrumentów wsparcia, wzrost konkurencyjności ze strony innych źródeł, w tym promocja i wprowadzenie zachęt dla technologii OZE do wytwarzania energii elektrycznej, a także ze względu na okres przejściowy pomiędzy starym, a nowym systemem wsparcia.

Sytuacja polskiej branży odzwierciedla aktualną tendencję i sytuacje panujące na rynku europejskim. Europejski sektor słonecznej energetyki termicznej nie znalazł recepty na zapewnienie sobie wzrostu w czasach spowolnienia gospodarczego. W 2014 roku po raz kolejny zanotował spadek sprzedaży, a całkowita powierzchnia zainstalowana kolektorów słonecznych spadła poniżej progu 3 mln m², cofając się do poziomu z roku 2007. Od 2008 roku rynek europejski zmniejszył się o 40%. Największy spadek (powyżej 10%) zanotowano na wielu kluczowych rynkach tj. w Niemczech, Austrii, Belgii i Wielkiej Brytanii. Prognozy ekspertów na rok 2015 dla rynków Europy pozostają pesymistyczne. Niemniej znaczną poprawę sytuacji sektora przewiduje się w przypadku Niemiec, Wielkiej Brytanii i we Włoszech.

Pod względem liczby i powierzchni instalowanych systemów, Polska pozostaje w czołówce rankingów światowych zajmując czwartą pozycję wśród krajów europejskich i ósmą w skali świata.
Żaden inny rynek OZE w Polsce i nie plasuje się tak wysoko w rankingach międzynarodowych. Najbardziej popularnym typem urządzeń wciąż pozostają kolektory płaskie, które w 2014 r. objęły 89,3% europejskiego i 80% polskiego rynku. To one stały się specjalnością polskich producentów i ich sprzedaż zdominowała oferty firm. Kolektory próżniowe są najczęściej importowane, głównie z Chin.

Począwszy od 2008 roku średnie ceny systemów słonecznych w Polsce ulegają powolnemu, ale systematycznemu spadkowi. Obecnie wynoszą ok. 2000 zł/m².
Dynamika spadku średnich cen ofertowych kolektorów płaskich utrzymuje się od 2010 roku na tym samym poziomie. W 2014 roku ceny kolektorów płaskich wahały się w granicach 319-2915 zł/m2 powierzchni czynnej kolektora, średnio ok. 960 zł/m², natomiast próżniowych w granicach 627-5174 zł/m², średnio 1853 zł/m².
Rynek kolektorów słonecznych napędzany dotychczas przez fundusze unijne oraz program dopłat w roku 2012 osiągnął rekordowy poziom zatrudnienia rzędu ok 6 tys. miejsc pracy. Obecnie wraz ze spadkiem wolumenu sprzedaży, spada zatrudnienie w sektorze, stopień wykorzystania zdolności produkcyjnych oraz liczba aktywnych firm na rynku. Przyszłość firm w branży w dużej mierze zależy od ich umiejętności wpisania się w obecny trend.

Na polskim rynku jest ok. 70 producentów i dystrybutorów kolektorów słonecznych. Czterech największych graczy posiada 84% udziałów w rynku.
Szansę na dalszy, aczkolwiek krótkoterminowy, rozwój sektora kolektorów słonecznych stanowią dotacje unijne z budżetu na lata 2014–2020. Same programy dotacyjne nie zapewnią jednak długotrwałego rozwoju i stabilności branży. Potrzebne są rozwiązania systemowe i sprzyjające warunki inwestycyjne.

PRZEJDŹ: Pełna wersja raportu „Rynek kolektorów słonecznych w Polsce” do nabycia na stronie IEO

Rynek kotłów na biomasę

Według aktualnych danych IEO, obecnie na rynku krajowym działa 89 producentów kotłów na biomasę. 20% produkuje wyłącznie kotły do spalania biopaliw stałych, natomiast 80% traktuje biomasę jako paliwo zastępcze. Zidentyfikowano 72 innych producentów urządzeń grzewczych, w których biomasa stanowi paliwo zastępcze.
Rynek urządzeń na biomasę w Polsce ukształtował się w obrębie dojrzałego już sektora produkcji urządzeń grzewczych. Większość przedsiębiorstw działa na rynku od 15-25 lat i rozpoczęła swoją działalność od produkcji tradycyjnych kotłów węglowych lub wielopaliwowych. Od roku 2000 obserwuje się wzrost udziału urządzeń dedykowanych na biomasę w ofertach polskich producentów, wynoszący u niektórych ok. 80%.

Obecnie w ofertach krajowych producentów znajduje się ponad 800 różnych kotłów na biomasę. W porównaniu do ubiegłego roku oferta nie zmieniła się znacząco. W miejsce wycofanych z produkcji modeli pojawiły się nowe urządzenia.
Na polskim rynku dominują automatyczne kotły przystosowane do spalania biomasy drzewnej w postaci pelletów drzewnych (40%) oraz biomasy w różnej postaci (27%). Poza nimi, dostępne są również kotły na drewno: tradycyjne górnego lub dolnego spalania oraz nowoczesne urządzenia wykorzystujące proces zgazowywania paliwa (pyrolizy). Mniejszy udział mają urządzenia na słomę przetworzoną (w kostkach lub balotach).
Obecnie urządzenia do spalania biomasy mają coraz wyższą sprawność – nawet do 94% w automatycznych kotłach na pelet.

Według najnowszych badań Instytutu Energetyki Odnawialnej, w roku 2014 sprzedaż w sektorze kotłów na biomasę wynosiła 26 tysięcy sztuk, co przekłada się na ponad 650 MW. W porównaniu do wyniku z roku 2012, sprzedaż kotłów na biomasę wzrosła ponad dwukrotnie.

Obroty na krajowym rynku kotłów na biomasę wzrosły z poziomu około 150 mln złotych w 2012 do około 300 mln złotych w roku 2013 i porównywalnie w 2014. Udział w całkowitym wolumenie sprzedaży w odniesieniu do wielkości przedsiębiorstw wskazuje na 58% w przypadku dużych firm, 40% sprzedaży realizowanych jest przez przedsiębiorstwa średnie, natomiast udział małych firm to 2%.
Ceny urządzeń zróżnicowane są ze względu na moc nominalną oraz rodzaj kotła. Najtańsze rozwiązania to kotły na drewno kawałkowe, najdroższe natomiast są te przystosowane do spalania biomasy w różnej postaci oraz pelletu i brykietu (pochodzenia leśnego lub agro) z pełną automatyką. Średnie ceny netto urządzeń w segmencie do 50 kW wynoszą ok. 6000 zł dla urządzeń na drewno kawałkowe, ok. 15 000 zł dla urządzeń na pellet i kotłów na biomasę różnego rodzaju.

Koszt jednostkowy urządzeń wraz ze wzrostem mocy spada. W najpopularniejszym segmencie kotłów, czyli do 50 kW, jednostkowe ceny netto kształtują się na poziomie ok. 200 zł/kW dla urządzeń na drewno kawałkowe, ok. 500 zł/kW dla urządzeń na pellet i kotłów na biomasę różnego rodzaju.

Wzrasta eksport polskich urządzeń na biomasę na inne rynki. Aktualnie udział eksportu w całkowitym wolumenie sprzedaży polskich producentów wynosi 20%. Polskie urządzenia eksportowane są m.in. do Czech, Litwy i na Ukrainę.

Ponadto, podczas badania zidentyfikowano 268 zarejestrowanych przedsiębiorstw działających w sektorze biomasy i biopaliw stałych. Przygotowane przez Instytut zestawienie obejmuje m.in. producentów, pośredników w obrocie, dostawców maszyn i firmy usługowe (np. transport, czy ubezpieczenia).

PRZEJDŹ: Pełna wersja raportu „Rynek kotłów i urządzeń na biomasę w Polsce” do nabycia na stronie IEO

Rynek fotowoltaiki w Polsce

Rynek fotowoltaiczny w Polsce po latach stagnacji, stoi w obliczu zmian, które będą rzutować na jego dalszy rozwój. Duże zainteresowanie fotowoltaiką pojawiło się w ciągu ostatnich lat. Jeszcze w 2007 roku, według wyników pierwszego badania rynku fotowoltaicznego, przeprowadzonego przez IEO, na krajowym rynku fotowoltaiki funkcjonowało zaledwie 6 firm, wśród nich 4 producentów oraz jedynie 2 firmy oferujące kompleksową usługę montażu instalacji wraz z jej rozruchem. W 2014 odnotowano natomiast działalność 261 firm w branży fotowoltaicznej w Polsce.
Oferta urządzeń i komponentów elektrowni fotowoltaicznych stale się poszerza. Na polskim rynku możemy znaleźć aktualnie 383 modele paneli fotowoltaicznych oraz ponad 500 modeli inwerterów.

Według najnowszych danych IEO, w 2014 r. zostało sprzedanych w Polsce ponad 52 000 sztuk paneli fotowoltaicznych o łącznej mocy niemal 26 MWp. W porównaniu do roku 2013 oznacza to ponad pięciokrotny wzrost wolumenu sprzedaży. Część z nich już zainstalowano i oddano do użytku. Pozostałe zostały sprzedane i zostaną zamontowane w fazie realizacji poszczególnych inwestycji.
Aktualna skumulowana moc w instalacjach fotowoltaicznych (stan na koniec maja 2015) wynosi 39,2 MWp, gdzie w 2013 było to zaledwie 10,9 MWp. Większość instalacji to instalacje przyłączone do sieci elektroenergetycznej ON-GRID.

Najwięcej paneli fotowoltaicznych zostało sprzedanych w województwach kujawsko-pomorskim, lubuskim, podlaskim oraz łódzkim.
Większość paneli fotowoltaicznych obecnych na polskim rynku pochodzi z importu. Dominujący udział miały urządzenia niemieckie, jednak należy podkreślić znaczące umocnienie się pozycji krajowych producentów modułów fotowoltaicznych. Analizy wskazują także na rosnący udział sprzedaży systemów typu ON-GRID, których udział w całkowitej sprzedaży wynosi obecnie 75,2%.
Odnotowano także spadek kosztów elektrowni fotowoltaicznych, który podyktowany jest głównie obniżką cen podstawowych urządzeń kompletnego systemu PV, czyli modułów i inwerterów. Najwyższe ceny jednostkowe charakteryzują systemy fotowoltaiczne o mocach najniższych. Wraz ze wzrostem mocy cena jednostkowa kompleksowych rozwiązań wyraźnie spada, od około 9000 zł/kWp dla instalacji o mocy 1 kWp do około 5500 zł/kWp dla instalacji 12-40 kWp.

Rynek fotowoltaiczny w Polsce wciąż się rozwija. Obserwuje się coraz większą specyfikację w technologiach fotowoltaicznych polskich przedsiębiorstw. Polacy coraz chętniej chcieliby inwestować w odnawialne źródła energii. Według przeprowadzonego badania opinii publicznej, ponad jedna czwarta badanych chciałaby korzystać w swoich gospodarstwach domowych z energii słonecznej, a co szósty respondent jest zainteresowany małymi elektrowniami fotowoltaicznymi.

PRZEJDŹ: Pełna wersja raportu „Rynek fotowoltaiczny w Polsce 2015 – Raport Rynkowy PV” do nabycia na stronie IEO