Przepompowywanie ścieków – jakich i jak

Pompy przeznaczone do pompowania ścieków pod względem budowy oraz działania są niemal identyczne jak pompy do czystej wody. Różnią się jednak kilkoma szczegółami oraz podczas eksploatacji wymagają nieco więcej uwagi i zabiegów ze strony użytkownika. W tym krótkim tekście nie sposób poruszyć wszystkich zagadnień z tym związanych,  jednak postaramy się opisać choć kilka z nich, dotyczących szczególnie pomp wykorzystywanych w gospodarstwach domowych.

Autorzy: Mariusz Piasny, Mikołaj Rogasik

Różne ścieki – różne pompy

Pompy przeznaczone do ścieków mogą pracować, pompując ścieki surowe lub podczyszczone. Można jednak dokonać również innego podziału pomp ściekowych: ze względu na rodzaj pompowanego medium: ścieki komunalne, przemysłowe (te zawierają często agresywne składniki) oraz osady ściekowe.

Każde urządzenie należy odpowiednio dobrać, tym bardziej, że na rynku znajduje się aktualnie bardzo wielu producentów i dostawców pomp proponujących szeroką gamę różnorodnych rozwiązań.

Do ścieków surowych potrzeba pomp, które są w stanie przepuścić przez wirnik zanieczyszczanie o dość dużej średnicy. Są to tzw. pompy z swobodnym przepływem. Bardzo korzystnym elementem wyposażenia w tym przypadku są tzw. rozdrabniacze, które rozcinają zanieczyszczenia stałe na mniejsze części.

Dla pompowania ścieków podczyszczonych – np. przez osadnik gnilny –  wymagania do pomp są mniejsze, jednak również warto, aby mogły przepuszczać pewne zanieczyszczenia. Powyższe przypadki dotyczą najczęściej ścieków komunalnych, czyli dopływających do przydomowych pompowni bezpośrednio z budynku (lub grupy budynków-gospodarstw domowych) lub po oczyszczeniu w oczyszczalni ścieków. W przypadku ścieków przemysłowych należy dobrać pompy o wyższej odporności na ścieranie oraz agresywne substancje.

Pompy do osadów różnią się od pozostałych konstrukcją i działaniem, są więc tematem na osobny artykuł.

Oczywiście pompę dobieramy ze względu na potrzebną wysokość podnoszenia oraz przepływ. Bardzo istotne jest, by pamiętać, iż charakterystyki pomp dostarczane przez producentów dotyczą pompowania czystej wody, dlatego nie należy wybierać pompy, której punkt pracy leży na krzywej charakterystyki lub tuż pod nią. Zapas wydajności pozwoli m.in. na poprawną pracę mimo – postępującemu wraz z czasem eksploatacji – oblepiania się wewnętrznych części pomp.

Błędy wynikające z nieodpowiedniego doboru pompy mogą bardzo szybko dać o sobie znać np. doprowadzając do awarii pompę nieprzystosowaną do pompowania medium zawierającego duże zanieczyszczenia.

Jak dobierać pompy do …pompowni? Kilka uwag praktycznych

Pompy do ścieków związane są nierozerwalnie z pompowniami – komorami, do których dopływają ścieki, skąd dalej są pompowane w docelowe miejsca np. do kanalizacji, układu rozsączania itp. Praca pomp do ścieków w dużej mierze zależy również od doboru oraz poprawnego montażu w niej pompy lub pomp. W pompowniach komunalnych najczęściej stosowane są zestawy dwóch pomp, jednak w przydomowych pompowniach, takich jak np. na fot. 1 – jak widać można je dobrze ukryć np. wśród roślinności – znajduje się zwykle jedna pompa, stąd jej właściwy dobór, poprawny montaż oraz zgodna z zasadami eksploatacja jest, w celu uniknięcia problemów, jeszcze bardziej istotna.

– Pojemność komory pompowni należy dobrać odpowiednio tak, aby pompa nie załączała się zbyt często – optymalna częstotliwość to kilka razy na dobę. Rozruch pompy jest najbardziej energochłonny, więc zbyt częste jej załączanie powoduje zwiększone koszty energii elektrycznej. Z kolei rzadkie odprowadzanie ścieków prowadzi do ich zagniwania i w konsekwencji nieprzyjemnych zapachów.

Zdjęcie 2 pokazuje pompownię poprawnie dobraną. U dołu komory widać osad świadczący o najczęściej występującym w niej poziomie. Osad w górnej części dowodzi napełnienia pompowni w momencie przerwy w dostawie energii elektrycznej. Taka pojemność zabezpieczyła pompownię  przed przelaniem.

– Odpowiednie ułożenie pompy oraz pływaka to kolejny aspekt doboru pompy. Jeżeli pompa zostanie umiejscowiona zbyt blisko ściany komory (fot. 3) może doprowadzić – szczególnie gdy dotyczy to ścieków surowych – do zablokowania pływaka i ciągłej pracy mimo braku ścieków. Praca na sucho doprowadziła już do awarii nie jednej pompy.

Równie ważnymi czynnikami, które wpływają na pracę pomp są wszystkie elementy wyposażenia pompowni. Na zakłócenia pracy pomp mogą wpłynąć m.in. nieodpowiednie ułożenie rurociągów, źle dobrane średnice, brak zaworów zwrotnych, a także deflektorów na dopływie. Natomiast brak zaworów odcinających może powodować trudności w przeglądach oraz pracach serwisowych. W większych pompowniach do obsługi czy serwisu pomp niezbędne są pomosty.

– Błędem może być również nadgorliwość np. poprzez zastosowanie kosza ssawnego (fot. 4), kosze te stosuje się przy zasysaniu czystej wody mogącej zawierać pewne zanieczyszczania mechaniczne negatywnie wpływające na elementy pompy. W przypadku pomp do ścieków, szczególnie tych z swobodnym przepływem nie ma zasadności stosowania koszy ssawnych. Elementy te bardzo szybko ulegną oblepieniu i zatkaniu.

 Właściwa eksploatacja, czyli „niebezpieczne wrzutki”

Niestety świadomość użytkowników pomp ściekowych to nadal pole wymagające edukacji. Kanalizacja jest nazbyt często traktowana jako śmietnik służący do pozbycia się różnego typu odpadów. Mimo tego, że pompy ściekowe są przygotowane na dopływ zanieczyszczeń, nie należy dostarczać do przepompowania niczego po za ściekami bytowymi. Dobrą praktyką w każdym mieszkaniu byłby umieszczony w łazience kosz na odpady np.: waciki, patyczki do uszu, opakowania, chusteczki nawilżone itp. Wyżej wymienione produkty mogą bardzo mocno zaszkodzić pracy pompy ściekowej i nie tylko. Tego typu odpady mogą być problemem również w rurach kanalizacyjnych, przydomowych oczyszczalniach ścieków, a nawet w elementach miejskich lub gminnych oczyszczalni ścieków. Zdarzały się już apele zarządców wspomnianych obiektów do mieszkańców z prośbą o niewrzucanie do kanalizacji tego typu odpadów. Szczególnie uciążliwym odpadem są chusteczki nawilżone lub inne materiały włókniste. Nie rozkładają się one w wodzie czy ściekach. W wyniku zasysania mogą dostać się one dostać do pompy podczas obrotu wirników, łączyć ze sobą tworząc „czopy” blokujące przepływ lub „sznurek” mogący niestety skutecznie unieruchomić działanie pompy ściekowej. Wraz z czasem użytkowania, pompy oraz pompownie tracą swoje maksymalne przepustowości i sprawności. W wyniku osadzania się zanieczyszczeń przekroje rurociągów zmniejszają swoje rozmiary. Pompa, armatura oraz komora pompowni wyglądają już zupełnie inaczej niż przy zakupie (fot. 5).

Pompa na lata

Zatem podsumowując, przy planowaniu stosowania pompy ściekowej należy dokładnie przemyśleć i poprawnie dobrać przede wszystkim rodzaj i model pompy, ale również wszystkie elementy mające bezpośredni kontakt z pracującymi pompami: komorę pompowni, armaturę, rurociągi itd.  Natomiast w trakcie eksploatacji należy przestrzegać zaleceń producenta oraz nie obciążać pracującej pompy zanieczyszczeniami, do których nie jest przeznaczona. To wszystko sprawi, że powinniśmy cieszyć się z poprawnie działającej pompy przez długi czas, bez konieczności dodatkowych wizyt serwisanta.