Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła PORT PC – potrzeba stworzenia mocnej organizacji

Logotyp stowarzyszenia: Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła

Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła PORT PC powstała w styczniu 2011 r., jako naturalna kontynuacja ponad 2-letnich prac realizowanych w ramach grupy roboczej d/s pomp ciepła Klastra Technologii Energooszczędnych PNT „Eurocentrum” w Katowicach.
PORT PC jest stowarzyszeniem osób związanych z branżą pomp ciepła.

W 2010 r. członkowie grupy roboczej brali czynny udział w konsultacjach przygotowywanego przez Ministerstwo Gospodarki Krajowego Planu Działania wdrażania odnawialnych źródeł energii. W ramach dotychczasowych działań, wspólnie z Polską Korporacją Techniki Sanitarnej i Grzewczej, przygotowywane jest wydanie warunków (wytycznych) wykonywania instalacji dolnych źródeł dla pomp ciepła.
PORT PC współpracuje z największymi branżowymi organizacjami pomp ciepła w Europie (Niemiecką BWP, Szwajcarską FWS), a jako organizacja branżowa zgłosiła akces do Europejskiej Organizacji Pomp Ciepła z siedzibą w Brukseli (EHPA).

Struktura PORT PC, czyli ludzie i firmy organizacji

Działania merytoryczne koordynuje Rada Programowo-Naukowa PORT PC pod przewodnictwem dra inż. Mariana Rubika, niekwestionowanego autorytetu w dziedzinie pomp ciepła w Polsce.
W skład zarządu PORT PC wchodzą następujące osoby:
Jarosław Kotyza – skarbnik
Małgorzata Smuczyńska – sekretarz
Adolf Mirowski – wiceprezes
Cezary Sawicki – wiceprezes
Artur Karczmarczyk – wiceprezes
Paweł Kocięba-Żabski – wiceprezes
Paweł Lachman – prezes.
W działaniach PORT PC uczestniczą wybitni polscy specjaliści z polskich i zagranicznych uczelni technicznych oraz instytutów badawczych – m.in. z Akademii Górniczo-Hutniczej, Politechniki Warszawskiej, Politechniki Krakowskiej, Politechniki Śląskiej, Instytutu Fraunhofera ISE w Niemczech.
Ważną rolę pełnią przedstawiciele polskich i zagranicznych producentów pomp ciepła, reprezentujący wspólnie większość udziału rynku pomp ciepła w Polsce m.in.:
– ASPOL FV Sp. z o.o.,
– Clima Komfort Sp. J.,
– Danfoss Sp z o.o,
– Nateo Sp. z o.o.
– Nibe-Biawar Sp. z o.o.,
– Ochsner Sp. z o.o.,
– Stiebel Eltron – Polska Sp. z o.o.,
– Vaillant Saunier Duval Sp. z o.o.,
– VATRA S.A.,
– Viessmann Sp. z o.o.

Główne cele działania PORT PC

Podczas tworzenia stowarzyszenia grupie założycielskiej przyświecały takie cele, jak: zwiększenie jakości instalacji wykonywanych z pompami ciepła, rozpowszechnienie wiedzy na temat pomp ciepła oraz stworzenie warunków do szybkiego i harmonijnego rozwoju rynku pomp ciepła w Polsce.

Zadania strategiczne PORT PC
PORT PC ma stać się pewnego rodzaju platformą informacyjną i komunikacyjną dla wszystkich zainteresowanych tematyką pomp ciepła. W głównych zadaniach koncentruje się na innowacyjności, badaniach, pracach rozwojowych oraz ciągłym doskonaleniu szkolenia i dokształcaniu. Ważnym zadaniem jest również stworzenie systemu zarządzania jakością, opracowywanie i wdrażanie standardów technicznych oraz certyfikacja i prowadzenie fachowego doradztwa technicznego na uznanym w skali europejskiej poziomie. Wszystkie te działania mają też zapewnić wzmocnienie wizerunku technologii pomp ciepła.

Wizja 2015 i 2020
Wg analiz przeprowadzonych przez PORTPC planowane działania mogą doprowadzić do:

• 20% udziału pomp ciepła w nowych budynkach i do 2% w modernizowanych budynkach do 2015 r.
• 50% udziału pomp ciepła w nowych budynkach i do 10% w modernizowanych budynkach do 2020 r.

Sytuacja pomp ciepła na rynku polskim i porównanie do rynków europejskich
Sytuacja pomp ciepła w Polsce odbiega znacząco od sytuacji w innych krajach europejskich.
W Szwecji i Szwajcarii udział instalowanych pomp ciepła w nowych budynkach wynosi ponad 80% (dane wg SVEP i FWS).  W wielu innych krajach europejskich takich, jak: Austria, Francja, Finlandia, Niemcy, Norwegia, udział pomp ciepła w segmencie nowych budynków już teraz stanowi 25¸70%.
W latach 2005-2008 nastąpił znaczny wzrost sprzedaży na największych europejskich rynkach pomp ciepła (rys. 1). Zmniejszenie sprzedaży w 2009 spowodowane było światowym kryzysem gospodarczym oraz tymczasowym zmniejszeniem dofinansowania niektórych rządów europejskich do ekologicznych urządzeń grzewczych.

Rys. 1 Sprzedaż pomp ciepła w wybranych krajach Europy (Źródło: EHPA Energy Outlook 2010)

***
Wg szacunków PORT PC, udział sprzedaży pomp ciepła w nowych budynkach w 2010 r. w Polsce stanowił zaledwie ok. 3-4%, a łączna liczba sprzedanych pomp ciepła wyniosła ok. 8000 szt. rocznie. Wartość ta obejmuje pompy ciepła typu powietrze/woda, woda/woda, solanka/woda, powietrze/powietrze oraz pompy gruntowe z bezpośrednim odparowaniem, zarówno do ogrzewania jak również pompy tylko do podgrzewania wody użytkowej.
Aktualnie, liczba sprzedawanych pomp ciepła w Polsce jest zbliżona do poziomu sprzedaży w Niemczech sprzed 10 lat. W 2000 roku w Niemczech sprzedawano ok. 5 000 szt. pomp ciepła. W ciągu 9 lat (w latach 2000-2009) liczba sprzedawanych urządzeń wzrosła tam ponad 10-krotnie (do ok. 70 000 szt.).
Oznacza to średni roczny wzrost rynku na poziomie ok. 35%.
Ministerstwo Gospodarki, w Krajowym Planie Działania (KPD) w zakresie odnawialnych źródeł energii, zakłada w tzw. wariancie realistycznym roczny przyrost rynku pomp ciepła na poziomie ok. 10%. Zdaniem PORT PC realny przyrost rynku pomp ciepła może wynosić od 25-30 % rocznie, podobnie jak było na innych europejskich rynkach np. niemieckim.

Rys. 2 Rozwój rynku pomp ciepła w Niemczech

***
Dynamiczny rozwój rynku pomp ciepła w Niemczech był możliwy dopiero po uporządkowaniu rynku pomp ciepła (stworzenie organizacji branżowej i powstanie branżowych wytycznych VDI 4640 dla pomp ciepła i dolnych źródeł).
Aby tak się stało należy przezwyciężyć również pozostałe bariery rozwoju rynku pomp ciepła w Polsce.

Bariery dla rozwoju rynku pomp ciepła w Polsce

Bariery związane z rozwojem rynku pomp ciepła można podzielić m. in. na kilka typów: bariery prawne, bariery informacyjne i edukacyjne czy też wsparcia finansowego.

Bariery prawne

• Brak przepisów i rozporządzeń dotyczących pomp ciepła.
  Duże i szybkie zmiany w zakresie prawodawstwa europejskiego związane z technologią pomp ciepła nie mają przełożenia na stan polski stan prawny
• Brak uznania pomp ciepła jako urządzeń korzystających z odnawialnych źródeł energii (brak implementacji dyrektywy OZE)
• Brak jednolitych polskich wytycznych (warunków technicznych) dotyczących technologii pomp ciepła
• Niejednoznaczne procedury odbioru instalacji z pompami ciepła w tym szczególnie dolnych źródeł ciepła (gruntowych wymienników ciepła)
• Brak norm dotyczących pomp ciepła w języku polskim

Bariery informacyjne i edukacyjne

• Brak wiedzy o pompach ciepła jako urządzeniach korzystających z odnawialnych źródeł energii wśród wszystkich grup społecznych (potencjalnych inwestorów).
• Brak ogólnopolskiej kampanii informacyjnej o pompach ciepła (często głównym źródłem informacji dla wielu klientów są fora internetowe)
• Rozpowszechniona „błędna wiedza/mity” o pompach ciepła.
• Zmiany technologiczne w pompach ciepła następują o wiele szybciej niż typowy przekaz informacji
• Konieczne uzupełnienie wiedzy o pompach ciepła dla urzędników administracji publicznej, specjalistów branżowych, decydentów

Brak wsparcia finansowego

• Praktycznie jedyna technologia OZE , która nie jest wspierana finansowo w Polsce
• W przypadku pojedynczych programów wsparcia brak jednoznacznych kryteriów jakościowych i ilościowych (konieczność opieki merytorycznej)
• Brak specjalnych (dedykowanych) taryf energetycznych dla pomp ciepła
• Brak rozliczania energii OZE dla pomp ciepła

Narzędzia związane z jakością

• Brak znaków jakości dla pomp ciepła (np. znak EHPA)
• Brak znaku jakości dla firm wiertniczych (np. znak DACH)

Otoczenie pomp ciepła w Polsce

• Brak polskich programów badawczych badających realną efektywność pomp ciepła (pomiar współczynnika SPF)
• Za mały transfer technologii między przemysłem a uczelniami
• Brak certyfikowanego polskiego instytutu badawczego zajmującego badaniem efektywności pomp ciepła
• Niedobór fachowej kadry

Praktyka wykonywanych instalacji z pompami ciepła

• Zbyt duża liczba problemów systemowych (niewysuszone budynki, błędy budowlane itp.) rzutujących na wizerunek pomp ciepła jako efektywnych i energooszczędnych źródeł ciepła i chłodu
• Zbyt duża liczba błędów instalacyjnych
• Znaczna liczba firm „garażowych” i importerów bez zapewnienia prawidłowej jakości urządzeń oraz opieki serwisowej
• Brak instytucji odwoławczych dla klientów w zakresie reklamacji jakości

Planowane działania PORT PC

Planowane działania można podzielić na:

• działania informacyjne;
• działania związane ze zwiększeniem jakości wykonywanych instalacji z pompami ciepła;
• współpraca i wsparcie w zakresie działań legislacyjnych.

 

Działania informacyjne

• Przeprowadzenie kampanii informacyjnej o pompach ciepła
  (opis technologii, znaczenie współczynnika COP i SPF, co wpływa na wartość SPF, przykłady dobrych i najlepszych praktyk, praktyczne przykłady analiz ekonomicznych i ekologicznych, opisy znaków jakości)
• Przeprowadzenie szkoleń, seminariów dla urzędników administracji publicznej w zakresie pomp ciepła
• Stworzenie portalu internetowego informującego o technologii pomp ciepła
• Przygotowanie Kongresu PORT PC (jesień 2011)
• Wykonanie opracowania na temat pomp ciepła (argumenty ekologiczne i ekonomiczne)
• Współpraca z innymi organizacjami branżowymi (np. PSPC, SPIUG, PIGEO, KAPE, NAPE,) w celu wypracowywania wspólnych stanowisk w ważnych sprawach dla branży OZE
• Współpraca z innymi stowarzyszeniami OZE w sprawie technologii „smart grid”  i „smart metering” ( przyjęcie wspólnego stanowiska dotyczącego tych technologii)
• Stworzenie wydawnictwa PORT PC (np. „Typowe błędy w instalacjach z pompami ciepła”, „Przykłady najlepszych zastosowań pomp ciepła w Polsce”)
• Przyznawanie corocznej nagrody PORT PC za najlepsze osiągnięcia w technice pomp ciepła w Polsce
• Analiza mechanizmów wsparcia technologii pomp ciepła w różnych krajach Unii Europejskiej
• Wydawanie newslettera o technologii pomp ciepła (PORT PC- EHPA) min. 2 razy w roku w języku polskim

Działania związane ze zwiększeniem jakości

• Opracowanie i wydanie wytycznych branżowych dla pomp ciepła przeznaczonych dla wykonawców, kierowników budów i projektantów jako realizacja dyrektywy OZE. Plan na 2011 r. zakłada wykonanie i wydanie opracowań: Wytyczne w zakresie dolnych źródeł pomp ciepła (pionowe i poziome gruntowe wymienniki ciepła), w zakresie szacowania rocznego współczynnika efektywności SPF i w tematyce głośności pomp ciepła

• Wprowadzenie polskiej metody szacowania SPF (modyfikacja istniejących niemieckich wytycznych branżowych VDI 4650) wskaźnika, który pomoże ocenić celowość inwestycji w pompy ciepła
• Wsparcie merytoryczne planowanych programów dofinansowania pomp ciepła w Polsce
• Wdrożenie znaku jakości EHPA dla pomp ciepła sprzedawanych w Polsce
• Wdrożenie systemu szkoleń certyfikacyjnych dla instalatorów OZE w ramach europejskiego programu EUCERT spełniających wymogi dyrektywy 2009/28/WE
• Współpraca PORT PC z uczelniami technicznymi w Polsce
  (wymiana doświadczeń, przygotowanie laboratoriów, pomysły na prace dyplomowe, konkurs prac dyplomowych PORT PC)
• Merytoryczne i organizacyjne wsparcie procesu tworzenia polskich norm i wytycznych dot. pomp ciepła
• Wdrożenie systemu szkoleń (warsztatów) dla członków PORT PC i dla specjalistów z branży technologii pomp ciepła
• Przygotowanie wspólnych standardów szkoleń dla instalatorów i projektantów wśród firm członków PORT PC
• Stworzenie programu badawczego dla badania rzeczywistych wartości współ. SPF dla instalacji z pompami ciepła pracujących w Polsce
• Wsparcie merytoryczne wszelkich programów badawczych związanych z pompami ciepła
• Utworzenie w Polsce laboratorium certyfikacyjnego dla pomp ciepła dla nadawania znaku EHPA
• Przygotowanie systemu standaryzacji i certyfikacji dla firm wiertniczych wykonujących odwierty dla pomp ciepła

Współpraca w zakresie działań legislacyjnych

• Stworzenie optymalnych warunków dla technologii pomp ciepła w zakresie prawodawstwa, rozporządzeń, dyrektyw, standardów technicznych i wsparcia.
• Utworzenia specjalnych taryf energetycznych i taryf zielonych dla pomp ciepła.

Priorytety działań PORT PC w 2011 r.

Głównym priorytetem działań PORT PC w 2011 jest przeprowadzenie kampanii informacyjnej o pompach ciepła, nakierowanej na klienta indywidualnego i urzędników administracji publicznej. Stowarzyszenie PORT PC chce spopularyzować wiedzę o pompach ciepła i technologii poprzez publikacje w mediach, uczestnictwo w szkoleniach, seminariach, warsztatach oraz poprzez przygotowywanie własnych publikacji.

Kolejnym ważnym zadaniem jest opracowanie i wydanie wytycznych branżowych dla pomp ciepła przeznaczonych dla wykonawców, kierowników budów i projektantów.

Naszym zdaniem wdrożenie znaku jakości EHPA dla pomp ciepła sprzedawanych w Polsce jest niezbędne dla ustanowienia standardów jakości. Niezbędne jest również szybkie wprowadzenie polskiej metody szacowania wskaźnika SPF (adaptacja istniejących niemieckich wytycznych VDI 4650), który pomoże ocenić celowość inwestycji w pompy ciepła oraz wsparcie merytoryczne przygotowywanych programów dofinansowania pomp ciepła w Polsce.

Wielokrotny wkład pomp ciepła w ekologię

Szerokie zastosowanie technologii pomp ciepła pozwoli na wniesienie potrójnego wkładu w osiągnięcie celów pakietu energetyczno-klimatycznego 3×20 % (wzrost efektywności energetycznej, wzrost udziału energii odnawialnej, redukcja emisji CO₂).
Im większy jest sezonowy współczynnik efektywności SPF dla pompy ciepła, tym dodatkowo wzmacniany jest efekt ekologiczny zastosowanych innych technologii korzystających z OZE (energia wiatrowa, fotowoltaika).
Potencjał ekologiczny pomp ciepła stale wzrasta. Jest to związane z ulepszaniem technologii pomp ciepła, powodującym wzrost efektywności systemów z pompami ciepła.
Również wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych oraz sprawności w produkcji energii elektrycznej zwiększa ekologiczną atrakcyjność tej technologii.
Niezwykle istotnym wkładem pomp ciepła w ekologię, szczególnie w aglomeracjach miejskich, może być redukcja emisji pyłów zawieszonych PM2,5 i PM10.
Zmniejszenie zapotrzebowania energii dla nowych budynków (jako wynik implementacji dyrektywy EPBD) oraz zmniejszanie temperatury wody grzejnej, zwiększa zdolność do szerokiego wdrożenia technologii pomp ciepła w Polsce.
Jednocześnie widoczny jest znaczny potencjał wzrostu technologii pomp ciepła w renowacji budynków i w sektorze przemysłowym.

Zdaniem PORT PC wdrożenie na szerszą skalę technologii pomp ciepła w Polsce nie wymaga poniesienia nadzwyczajnych nakładów inwestycyjnych.
Technologia jest dobrze znana od ponad wieku, urządzenia są produkowane seryjnie od ponad 40 lat. Nie bez znaczenia jest również to, że pompy ciepła należą obecnie do najbardziej niezawodnych i najtańszych w eksploatacji technologii grzewczych.

Argumenty w telegraficznym skrócie

Þ    Pompa ciepła to system grzewczy przyszłości
Þ    Pompa ciepła jest jedną z najbardziej niezawodnych technologii grzewczych (żywotność sprężarki to ok. 20-25 lat)
Þ    Pompa ciepła funkcjonuje bez palnego paliwa w budynku
Þ    Pompa ciepła nie emituje szkodliwych spalin w budynku
Þ    Pompa ciepła zasilana prądem to bezpieczeństwo dostaw (brak ryzyka szantażu politycznego, analizy pokazują stabilny i przewidywalny wzrost cen prądu w ostatnich 40 latach w stosunku do gazu i oleju,)
Þ    Pompa ciepła obniża koszty ogrzewania (nawet ponad 50% w stosunku do spalania gazu lub oleju opałowego)
Þ    Pompa ciepła to opłacalna inwestycja (amortyzuje się po kilku latach w stosunku do ogrzewania propanem, olejem, po około 10 latach przy ogrzewaniu gazem ziemnym)
Þ    Pompa ciepła to opłacalna inwestycja w Twoją emeryturę
Þ    Pompa ciepła podnosi wartość rynkową budynku, w którym jest zamontowana
Þ    Pompa ciepła nie wymaga pomieszczenia kotłowni i nie wymaga dużo miejsca zabudowy
Þ    Pompa ciepła nie wymaga wykonania pomiarów spalin
Þ    Pompa ciepła nie wymaga podłączenia komina
Þ    Pompa ciepła jest urządzeniem bezobsługowym (odpadają kosztowne przeglądy serwisowe)
Þ    Pompa ciepła jest cicha w trakcie eksploatacji
Þ    Pompa ciepła jest niezwykle prosta w obsłudze
Þ    Pompa ciepła nie wymaga przyłącza gazu lub składu opału
Þ    Pompa ciepła może tanio i efektywnie chłodzić pomieszczenia
Þ    Pompa ciepła obniża emisję CO₂, zużycie energii pierwotnej
Þ    Pompa ciepła korzysta z dużego udziału energii odnawialnej (ok. 70-75%)
Þ    Pompa ciepła jest wspierana przez Unie Europejską