Biuletyn Energii Odnawialnej – Biogaz

Europejski rynek biogazu

Sektor biogazu w 2013 roku rozwijał się stabilnie w całej Unii Europejskiej. Zgodnie z danymi konsorcjum EurObserv’ER, około 13,4 milionów ton oleju ekwiwalentnego (Mtoe) energii pierwotnej z biogazu zostało wyprodukowanych w 2013 roku, czyli o 1,2 Mtoe więcej, niż w 2012, co oznacza wzrost o 10,2%. Tempo wzrostu sektora biogazu było jednak wolniejsze niż w 2012 roku (16,9% rok wcześniej, tj. wzrost o 1,8 Mtoe). Przewiduje się, że w 2014 roku sektor dalej będzie spowalniał w wielu krajach, w których ograniczone zostanie wykorzystanie upraw energetycznych.W 2013 roku ilość energii wyprodukowanej z biogazu wyniosła prawie 13,4 Mtoe, ponownie wykazując dwucyfrowy wzrost (10,2% więcej w 2012 roku). Pomimo tego, tempo wzrostu sektora jest coraz powolniejsze, w związku ze zmianami w polityce dotyczącej biogazu i w konsekwencji załamaniu rynku w dwóch głównych krajach producenckich – w Niemczech i we Włoszech. Regres rozpoczął się już w 2012 roku, na co wskazuje spadek tempa wzrostu z 21,7% w 2011 roku do 16,9% w 2012 roku (tabela 1). W 2013 roku, produkcja energii elektrycznej wyniosła ok. 52,3 TWh (co jest równe 4 999 ktoe energii końcowej), czyli 12,7% przyrostu w 2012 roku. Ciepło sprzedane do sieci ciepłowniczych wzrosło do 432,4 ktoe w 2013 roku, co odpowiada 22,4% rocznego przyrostu. Samo ciepło (wykorzystywane bezpośrednio w miejscach produkcji) szacuje się na poziomie 2 010 ktoe w 2013 roku, co oznacza 4,6% wzrostu w stosunku do roku 2012.

Ciągły wzrost wykorzystania biometanu

Produkcja biometanu zdobywa coraz większą popularność w krajach Unii Europejskiej, przede wszystkim ze względu na możliwość zmniejszenia zależności od importu gazu ziemnego. EurObserv’ER zidentyfikował co najmniej 258 działających instalacji wytwarzających biometan na terenie Unii Europejskiej (połowa 2014 roku) tylko w 12 krajach członkowskich. Państwami najbardziej zaangażowanymi w technologię wytwarzania biometanu są Niemcy, Szwecja, Holandia, i Austria. Całkiem niedawno w produkcję biometanu również zaangażowały się Wielka Brytania, Francja, Włochy, Dania, Węgry i Chorwacja, co otwiera nowe perspektywy dla tego rynku. Jedną z największych ambicji sektora jest stworzenie europejskiego rynku, który stymulowałby produkcję, wymianę i zużycie biometanu. Sześć krajowych regulatorów (w Austrii, Danii, Francji, Niemczech, Szwajcarii oraz Wielkiej Brytanii) jest zainteresowanych stworzeniem rejestru przepływu biom etanu od momentu zatłaczania do sieci aż po użytkownika końcowego. Regulatorzy współpracują ze sobą, aby ustanowić wspólne standardy i wzmocnić europejskie ramy prawne, co w rezultacie ma doprowadzić do organizacji rynku.

Restrukturyzacja w sektorze przemysłu

Załamanie na rynkach niemieckim i włoskim, które w sektorze biogazu wykazywały największą dynamikę, doprowadziło europejski przemysł do poważnych przekształceń. Wielu producentów komór fermentacyjnych zdecydowało się już dwa lub trzy lata temu na dywersyfikację swoich źródeł dochodów, aby przetrwać ten trudny okres i zainwestować w działalność własnych zakładów. Rozwinęli oni również rynki zagraniczne, najbardziej obiecujące rynki poza UE, w tym przede wszystkim rynek azjatycki i amerykański. Pomimo wysiłków, wiele z tych przedsiębiorstw z trudem utrzymuje płynność finansową. Wielu graczy z branży znalazło się w bardzo trudnej sytuacji finansowej, a inni zostali wykluczeni z rynku.

Cele na 2020 i 2030?

Obecnie uznaje się, że produkcja biogazu może zmniejszyć zależność energetyczną od gazu ziemnego. Mimo to, ważą się losy dalszych możliwości wykorzystania potencjału sektora biogazowego. Szybki wzrost produkcji miał miejsce w krajach dotychczas będącymi liderami w realizacji biogazowi rolniczych, głównie dzięki roślinom energetycznym. Obowiązujący schemat wzrostu został ostatnio podważony przez Komisję Europejską, która nalega na to, by produkcja biogazu była oparta głównie o produkty uboczne i odpady organiczne. Sektor niepokoi przygotowywana legislacja europejska w zakresie kryteriów rozwoju zrównoważonego dla biomasy oraz ograniczenia wykorzystywania roślin energetycznych, które mają i będą miały wpływ na potencjał wzrostu sektora biogazowego.

Z drugiej strony, państwa członkowskie UE są zobowiązane również do zapewnienia odpowiedniego poziomu recyklingu dla odpadów organicznych i do stworzenia systemów selektywnej zbiórki bioodpadów na mocy europejskich regulacji w zakresie odpadów (Dyrektywa 2008/98/WE). Wdrażanie tej dyrektywy, jak również toczące się wokół niej debaty idą w kierunku zaostrzenia przepisów (wersja robocza nowej dyrektywy została opracowana właśnie w tym tonie), co powinno zaowocować dostarczeniem sektorowi nowych zasobów w postaci odpadów biodegradowalnych, co przynajmniej częściowo wynagrodzi spadek podaży wsadu z roślin energetycznych.

Aby zdefiniować na nowo możliwości rozwoju, sektor biogazowy wymaga szybkich decyzji w obszarze wymagań środowiskowych dla produkcji biogazu i biometanu, z uwzględnieniem emisji gazów cieplarnianych, tak, aby mogły zostać włączone do kalkulacji celów w zakresie europejskiego zużycia energii odnawialnej. W rezultacie, przyszłość rozwoju sektora biogazu jest zasadniczo kwestią polityczną.

I tak, najbardziej optymistyczne szacunki na rok 2020 to te, które poszczególne państwa członkowskie definiują odrębnie w krajowych planach działania w zakresie energii odnawialnej (KPD). 28 krajów członkowskich, prognozuje 4 456 ktoe produkcji ciepła z biogazu i 64,2 TWh (5 423 ktoe) produkcji energii elektrycznej, co odpowiada 9 879 ktoe energii końcowej z biogazu. Porównanie obecnych trendów wobec celów zawartych w KPD przedstawiono dla energii elektrycznej na rysunku 1 oraz dla ciepła na rysunku 2. Dla państw członkowskich UE, maksymalny, teoretyczny potencjał waha się między 151-246 miliardów Nm³ biometanu rocznie, co równa się produkcji energii na poziomie od 130,8 do 212,2 Mtoe. Zależność od gazu ziemnego stanowiłaby znacznie mniejszy problem w Europie, podczas gdy zrównoważona produkcja biometanu zyskałaby na znaczeniu.

Pełne informacje nt. europejskiego rynku biogazu dostępne są w najnowszym Biuletynie Energii Odnawialnej – Biogaz

Autorzy:

Joanna Bolesta, Anna Oniszk-Popławska

Instytut Energetyki Odnawialnej